W sezonie letnim, w celu zaspokojenia zwiększonego popytu przedsiębiorcy chętnie zatrudniają młodocianych pracowników, tj. osoby pomiędzy 16. a 18. rokiem życia. Tej grupie pracowników Kodeks pracy przyznaje specjalne uprawnienia, a tym samym ich legalne zatrudnienie wiąże się z pewnymi ograniczeniami dla pracodawcy.
Młodocianego można zatrudnić jedynie w celu przygotowania zawodowego, przyuczenia do wykonywania określonej pracy oraz do wykonywania lekkich prac. Warunkiem zatrudnienia młodocianego na umowę o pracę jest posiadanie przez niego orzeczenia lekarskiego stwierdzającego, że praca, jaką zamierza wykonywać, nie zagraża jego zdrowiu. Praca lekka nie może powodować zagrożenia dla życia, zdrowia i rozwoju psychofizycznego młodocianego. Pamiętać należy, że podobnie jak to się ma w przypadku kobiet w ciąży, młodocianych nie wolno zatrudniać przy niektórych typach prac wymienionych w odpowiednim rozporządzeniu Rady Ministrów.
Umowa o pracę zawierana jest z młodocianym, a nie z jego przedstawicielem ustawowym (zazwyczaj rodzicem), ponieważ zgodnie z przepisami Kodeksu pracy młodociany może bez zgody przedstawiciela ustawowego nawiązać stosunek pracy oraz dokonywać czynności prawnych, które dotyczą tego stosunku. Jednakże, gdy stosunek pracy sprzeciwia się dobru tej osoby, przedstawiciel ustawowy za zezwoleniem sądu opiekuńczego może stosunek pracy rozwiązać.
Wymiar czasu pracy młodocianego w okresie ferii szkolnych nie może przekraczać 7 godzin na dobę i 35 godzin w tygodniu. Dobowy wymiar czasu pracy młodocianego w wieku do 16 lat nie może jednak przekraczać 6 godzin, a młodocianego w wieku 16-18 lat – 8 godzin na dobę. Normy te obowiązują również wtedy, gdy młodociany jest zatrudniony u więcej niż jednego pracodawcy. Obowiązkiem pracodawcy jest uzyskanie przed rozpoczęciem pracy przez młodocianego jego oświadczenia o pozostawaniu lub nie w innym stosunku pracy.
Dodatkowo, jeśli dobowy wymiar pracy przekracza 4,5 godziny, to młodocianemu przysługuje przerwa w pracy trwająca nieprzerwanie 30 minut, którą wlicza się do czasu pracy. Młodocianego nie wolno zatrudniać w godzinach nadliczbowych, ani w porze nocnej. Pora nocna dla młodocianego przypada pomiędzy godzinami 22.00 a 6.00. Ponadto przerwa w pracy młodocianego obejmująca porę nocną powinna trwać nieprzerwanie nie mniej niż 14 godzin. Młodocianemu przysługuje w każdym tygodniu prawo do co najmniej 48 godzin nieprzerwanego odpoczynku, który powinien obejmować niedzielę.
Pracodawca jest zobowiązany zapewnić młodocianym pracownikom opiekę i pomoc, niezbędną dla ich przystosowania się do właściwego wykonywania pracy, ma również obowiązek prowadzić ewidencję pracowników młodocianych.
Do wynagrodzenia pracownika młodocianego stosuje się takie same zasady jego wypłaty i ochrony, jakie dotyczą płacy pracowników pełnoletnich. Zaniżanie wynagrodzenia na niekorzyść młodocianych, jak również nieterminowe i nieprawidłowe jego wypłacanie jest wykroczeniem przeciwko prawom pracownika.
Na zakończenie warto przypomnieć, że zatrudnianie młodocianych z naruszeniem przepisów o czasie pracy młodocianych lub innym naruszeniem ich praw jest zagrożone karą grzywny nawet do 30 tys. zł, a zgodnie z polskim prawem, wykonywanie pracy lub innych zajęć zarobkowych przez dziecko do ukończenia 16. roku życia jest dozwolone wyłącznie na rzecz podmiotu prowadzącego działalność kulturalną, artystyczną, sportową lub reklamową i oprócz uprzedniej zgody przedstawiciela ustawowego, wymaga także zezwolenia właściwego inspektora pracy.
dr GRZEGORZ BOROWSKI,
radca prawny
Kancelaria Prawna
Borowski i Wspólnicy
