Rozwój technologiczny skutkujący poprawiającą się dostępnością systemów monitoringu oraz wzrost ilości kradzieży sklepowych przyczyniły się do znaczącego zwiększenia liczby placówek handlowych, w których takie systemy są wykorzystywane. Mimo kilku prób, dotychczas zagadnienia związane z monitoringiem wizyjnym nie doczekały się kompleksowej regulacji prawnej, stąd w praktyce pojawiają się wątpliwości co do dopuszczalności stosowania i wykorzystywania monitoringu.
Granice stosowania i wykorzystywania Monitoringu wyznaczają normy dotyczące ochrony dóbr osobistych. Zgodnie z regulacją zawartą w art. 23 Kodeksu ranice stosowania i wykorzystywania monitoringu wyznaczają normy dotyczące ochrony dóbr osobistych. Zgodnie z regulacją zawartą w art. 23 Kodeksu cywilnego wizerunek jest dobrem osobistym i jako taki podlega ochronie prawnej. Stosowanie monitoringu, jakkolwiek dotychczas nieuregulowane, zostało już powszechnie przyjęte jako forma prewencji i zapewnienia bezpieczeństwa oraz zyskało zwyczajową zgodę w społeczeństwie.
Niezależnie od powyższego, należy rekomendować umieszczanie w placówce handlowej widocznej informacji o stosowaniu monitoringu pamiętając, że nie można go instalować w miejscach, w których mógłby godzić w prywatność klientów sklepu (np. przebieralnie, toalety). Stosowanie monitoringu w takich miejscach oprócz utraty reputacji może narażać przedsiębiorcę na odpowiedzialność odszkodowawczą, a niekiedy również na odpowiedzialność karną.
Znacznie większe kontrowersje budzi kwestia wykorzystania nagrań z monitoringu w celu ścigania sprawców przestępstw popełnianych w placówkach handlowych. O ile zapis wideo stanowi cenny i często wykorzystywany dowód w postępowaniu karnym, o tyle niejednokrotnie zapis ten jest rozpowszechniany przez przedsiębiorców w celu poszukiwania lub stygmatyzowania sprawców przestępstw bez udziału organów ścigania.
Niezależnie od oceny skuteczności działań organów ścigania w zakresie karania sprawców kradzieży, należy pamiętać o tym, że egzekwowaniem przepisów prawa zajmują się wyłącznie powołane do tego organy i nie cywilnego wizerunek jest dobrem osobistym i jako taki podlega ochronie prawnej. Stosowanie monitoringu, jakkolwiek dotychczas nieuregulowane, zostało już powszechnie przyjęte jako forma prewencji i zapewnienia bezpieczeństwa oraz zyskało zwyczajową zgodę w społeczeństwie.
Niezależnie od powyższego, należy rekomendować umieszczanie w placówce handlowej widocznej informacji o stosowaniu monitoringu pamiętając, że nie można go instalować w miejscach, w których mógłby godzić w prywatność klientów sklepu (np. przebieralnie, toalety). Stosowanie monitoringu w takich miejscach oprócz utraty reputacji może narażać przedsiębiorcę na odpowiedzialność odszkodowawczą, a niekiedy również na odpowiedzialność karną.
Znacznie większe kontrowersje budzi kwestia wykorzystania nagrań z monitoringu w celu ścigania sprawców przestępstw popełnianych w placówkach handlowych. O ile zapis wideo stanowi cenny i często wykorzystywany dowód w postępowaniu karnym, o tyle niejednokrotnie zapis ten jest rozpowszechniany przez przedsiębiorców w celu poszukiwania lub stygmatyzowania sprawców przestępstw bez udziału organów ścigania.
Niezależnie od oceny skuteczności działań organów ścigania w zakresie karania sprawców kradzieży, należy pamiętać o tym, że egzekwowaniem przepisów prawa zajmują się wyłącznie powołane do tego organy i nie jest dopuszczalne – w ramach obowiązujących przepisów – rozpowszechnianie w jakikolwiek sposób informacji przesądzającej, że osoba zarejestrowana przez monitoring popełniła określone przestępstwo. Publikujący wizerunek domniemanego „złodzieja” naraża się na cywilnoprawną odpowiedzialność z tytułu naruszenia jego dóbr osobistych, ale także na odpowiedzialność karną związaną ze zniesławieniem. Ta ostatnia może być dochodzona wyłącznie w formie prywatnego aktu oskarżenia.
W przypadku naruszenia dobra osobistego ten, czyje dobro zostało naruszone, może żądać usunięcia skutków naruszenia, w szczególności złożenia oświadczenia w odpowiedniej formie, ale także zadośćuczynienia pieniężnego lub zapłaty odpowiedniej sumy na cel społeczny. Warto pamiętać, że sprzedawca co do zasady nie może odmówić sprzedaży towaru oznaczonego ceną i wystawionego w miejscu sprzedaży osobie, którą podejrzewa o kradzież. Zgodnie z art. 543 Kodeksu cywilnego umieszczenie towaru oznaczonego ceną uważa się za złożenie oferty jego sprzedaży. Klient może przyjąć ofertę poprzez każde zachowanie, które jego zamiar w dostatecznym stopniu wyraża (np. przez położenie na ladzie odpowiedniej sumy pieniędzy). Jeśli klient spełnia warunki oferty (np. odnoszące się do minimalnego wieku nabywcy w przypadku napojów alkoholowych), sprzedawca jest zobowiązany do dokonania sprzedaży.
Na zakończenie warto wspomnieć, że latem 2014 r. opublikowane zostały założenia do projektu ustawy o monitoringu wizyjnym normujące zasady stosowania, okres przechowywania i warunki korzystania z zarejestrowanych nagrań. Projekt zakłada także wprowadzenie przepisów karnych za naruszenie ustawowych wymogów korzystania z monitoringu wizyjnego.
dr Grzegorz Borowski,
radca prawny
Kancelaria Prawna Borowski i Wspólnicy
