Redakcja „Poradnika Handlowca” będąc w ścisłym kontakcie z handlowcami, otrzymuje sygnały o kontrolach skarbowych dotyczących wydawania paragonów. Jesteśmy zdania, ze każdy powinien uczciwie płacić podatki, właściciele sklepów – również. Natomiast w ostatnim czasie otrzymaliśmy kilka sygnałów, ze niekiedy przebieg kontroli budzi wątpliwości co do formy.
Pokrótce opiszemy dwa scenariusze, którymi podzielili się z nami handlowcy:
1. W sklepie pojawiły się osoby, które wybrały produkt, zapłaciły za niego, otrzymały paragon, po czym wylegitymowały się jako urzędnicy skarbowi. Po pozytywnym dla handlowca zakończeniu kontroli, urzędnicy zażądali jednak wycofania paragonu. Kłopotliwość sytuacji polega na tym, że nie każdy sprzedający ma do tego uprawnienia. Kierownik sklepu nie zawsze jest obecny na miejscu. Natomiast pracownik pozostaje ze stratą. Często są to także niewielkie sklepy, zatem nie zawsze jest możliwość zwrócenia się do księgowego z prośbą o ustosunkowanie się do tej sytuacji.
2. Do sklepu przychodzą osoby, które kupują, płacą i w pośpiechu wychodzą nie zabierając paragonu, a następnie wracają do punktu detalicznego twierdząc, że go nie otrzymały i wyjawiają cel wizyty, jakim okazuje się być kontrola skarbowa. Z ust handlowców pada zarzut, że jest to prowokacja, która nie ma na celu wykazania jakichkolwiek nieprawidłowości, jedynie sztuczne wymuszenie sytuacji, w której handlowiec niejako łamie prawo nie wydając paragonu.
Jako redakcja wiele razy na naszych łamach podkreślaliśmy, że opowiadamy się za piętnowaniem nieuczciwych praktyk i zachęcamy wręcz handlowców do rzetelnego wydawania paragonów. Natomiast jesteśmy wyczuleni na jakiekolwiek nieetyczne zachowanie podważające uczciwość przedsiębiorców.
Zwróciliśmy się zatem z prośbą o informację do Krajowej Administracji Skarbowej – czy i tu docierają od środowiska handlowego tego rodzaju zgłoszenia? Chcieliśmy to zweryfikować i dać przedstawicielom KAS możliwość odpowiedzi na te zarzuty na łamach naszego magazynu.
Skierowaliśmy do odpowiednich organów zapytanie: „Czy takie zjawisko ma miejsce, czy też Państwo tego nie potwierdzają?” oraz poprosiliśmy o informację dotyczącą tego, jak wygląda procedura rozpatrywania zgłoszeń oraz ewentualna próba eliminowania tego typu praktyk. Nasze wątpliwości rozwiało Ministerstwo Finansów. Departament Zwalczania Przestępczości Ekonomicznej przesłał do naszej redakcji pismo zawierające informacje dotyczące weryfikacji obowiązków ewidencjonowania sprzedaży z zastosowaniem kasy rejestrującej.
Odpowiedź Ministerstwa Finansów:
„Nawiązując do Państwa wystąpienia, dotyczącego prawidłowości czynności dokonywanych przez pracowników lub funkcjonariuszy KAS, realizujących zadania związane z weryfikacją obowiązków ewidencjonowania sprzedaży z zastosowaniem kasy rejestrującej, Departament Zwalczania Przestępczości Ekonomicznej informuje, że nie otrzymywał sygnałów ze strony środowiska przedsiębiorców prowadzących działalność w branży handlowej, dotyczących przedstawionych problemów.
Odnosząc się do sytuacji opisanej w pkt 1, mając na uwadze opisany stan faktyczny, m.in. fakt dokonania zakupu, przyjęcia płatności oraz wydania paragonu, możemy stwierdzić, że opisane czynności realizowane były z wykorzystaniem instytucji nabycia sprawdzającego, o którym mowa w rozdziale 1b ustawy z dnia 16 listopada 2016 r. o Krajowej Administracji Skarbowej (Dz.U. z 2023 r. poz. 615, z późn. zm.), polegającego na nabyciu towarów lub usług w celu sprawdzenia wywiązywania się przez sprawdzanego z obowiązków wynikających z przepisów prawa podatkowego, w zakresie:
1) ewidencjonowania sprzedaży przy zastosowaniu kasy rejestrującej;
2) wydawania nabywcy paragonu fiskalnego.
Zgodnie z przepisami ww. ustawy, nabycie sprawdzające jest dokonywane w miejscu sprzedaży towarów lub świadczenia usług przez sprawdzanego. Niezwłocznie po nabyciu towaru lub usługi od sprawdzanego sprawdzający:
1) okazuje sprawdzanemu legitymację służbową;
2) informuje sprawdzanego o dokonaniu nabycia sprawdzającego;
3) poucza sprawdzanego o jego prawach i obowiązkach.
Na żądanie sprawdzanego sprawdzający okazuje również stałe upoważnienie do dokonywania nabycia sprawdzającego. Towar nabyty w toku nabycia sprawdzającego jest niezwłocznie zwracany sprawdzanemu wraz z paragonem fiskalnym dokumentującym sprzedaż tego towaru, jeżeli paragon ten został wydany. Towar nie podlega zwrotowi, jeżeli z uwagi na jego rodzaj lub szczególne właściwości nie jest możliwa jego ponowna sprzedaż. W takim przypadku towar może być pozostawiony za zgodą sprawdzanego w miejscu jego nabycia. Jednocześnie, odstępuje się od zwrotu towaru stanowiącego dowód popełnienia przestępstwa, przestępstwa skarbowego, wykroczenia lub wykroczenia skarbowego, podlegającego zatrzymaniu lub dokonaniu zajęcia albo zabezpieczenia na podstawie odrębnych przepisów.
Paragonu fiskalnego dokumentującego sprzedaż towaru nabytego w toku nabycia sprawdzającego nie zwraca się w przypadku:
1) odmowy zwrotu zapłaty otrzymanej za zwracany towar;
2) gdy z uwagi na jego rodzaj lub szczególne właściwości nie jest możliwa jego ponowna sprzedaż;
3) odstąpienia od zwrotu towaru.
Sprawdzany jest obowiązany do:
1) przyjęcia zwracanego towaru;
2) przyjęcia paragonu fiskalnego dokumentującego sprzedaż zwracanego towaru;
3) zwrotu zapłaty otrzymanej
za:
a) zwracany towar,
b) towar stanowiący dowód popełnienia przestępstwa, przestępstwa skarbowego, wykroczenia lub wykroczenia skarbowego, podlegającego zatrzymaniu lub dokonaniu zajęcia albo zabezpieczenia na podstawie odrębnych przepisów.
Usługa wykonana w toku nabycia sprawdzającego nie podlega zwrotowi. Jednak, w przypadku gdy usługa, za którą sprawdzający zapłacił, nie została wykonana, sprawdzany jest obowiązany do zwrotu otrzymanej zapłaty. Jeżeli w toku nabycia sprawdzającego został wydany paragon fiskalny, a usługa nie została wykonana, sprawdzany jest obowiązany do przyjęcia tego paragonu.
Przepisu tego nie stosuje się w toku nabycia sprawdzającego, w przypadku gdy sprawdzany odmówił zwrotu otrzymanej zapłaty.
Jeżeli w toku nabycia sprawdzającego nie stwierdzono nieprawidłowości w zakresie ewidencjonowania sprzedaży przy zastosowaniu kasy rejestrującej lub wydawania nabywcy paragonu fiskalnego, sprawdzający sporządza notatkę służbową.
Natomiast protokół z nabycia sprawdzającego sporządzany jest w przypadkach gdy:
– w toku nabycia sprawdzającego stwierdzono naruszenie w zakresie wywiązywania się przez sprawdzanego z ww. obowiązków w zakresie ewidencjonowania sprzedaży i wydania paragonu fiskalnego;
– towar nie podlega zwrotowi, w sytuacji, gdy z uwagi na jego rodzaj lub szczególne właściwości nie jest możliwa jego ponowna sprzedaż (w takim przypadku towar może być pozostawiony za zgodą sprawdzanego w miejscu jego nabycia);
– odstąpiono od zwrotu towaru stanowiącego dowód popełnienia przestępstwa, przestępstwa skarbowego, wykroczenia lub wykroczenia skarbowego, podlegającego zatrzymaniu lub dokonaniu zajęcia albo zabezpieczenia na podstawie odrębnych przepisów;
– nabycie sprawdzające dotyczyło usługi;
– sprawdzany odmówił przyjęcia zwracanego towaru, zwrotu otrzymanej zapłaty za zwracany towar lub przyjęcia paragonu fiskalnego dokumentującego sprzedaż zwracanego towaru.
Mając na uwadze powyższe uregulowania, należy uznać, że procedura nabycia sprawdzającego, co do zasady, wiąże się więc z faktem zwrotu towaru, za który dokonana została płatność i wydano paragon fiskalny.
Przepisy regulujące zwroty towarów zawarte są w rozporządzeniu Ministra Finansów z dnia 3 marca 2023 r., zmieniającym rozporządzenie w sprawie kas rejestrujących (Dz. U. poz. 490), w którym jest mowa o zwrotach towarów i uznaniu reklamacji towarów i usług, które skutkują zwrotem całości albo części należności (zapłaty) z tytułu sprzedaży.
W odrębnej ewidencji, w której ujmuje się protokół przyjęcia zwrotu towaru lub reklamacji towaru lub usługi podpisany przez sprzedawcę i nabywcę, dodatkowo ujęto notatkę lub protokół z nabycia sprawdzającego. Rozszerzenie katalogu przypadków, które wymagają ujęcia w odrębnej ewidencji, wynika z wprowadzenia nowego rozwiązania – nabycia sprawdzającego – ustawą z dnia 29 października 2021 r. o zmianie ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych oraz niektórych innych ustaw.
Tym samym, zgodnie z § 3 ust. 3 rozporządzenia Ministra Finansów w sprawie kas rejestrujących, zwroty towarów i uznane reklamacje towarów i usług, które skutkują zwrotem całości albo części należności (zapłaty) z tytułu sprzedaży,
ujmuje się w odrębnej ewidencji.
Ewidencja ta winna zawierać:
1) datę sprzedaży;
2) nazwę towaru lub usługi pozwalającą na jednoznaczną ich identyfikację i ewentualnie opis towaru lub usługi stanowiący rozwinięcie tej nazwy;
3) termin dokonania zwrotu towaru lub reklamacji towaru lub usługi;
4) wartość brutto zwracanego towaru lub wartość brutto towaru lub usługi będących przedmiotem reklamacji oraz wysokość podatku należnego – w przypadku zwrotu całości należności z tytułu sprzedaży;
5) zwracaną kwotę (brutto) oraz odpowiadającą jej wysokość podatku należnego – w przypadku zwrotu części należności z tytułu sprzedaży;
6) dokument potwierdzający dokonanie sprzedaży, a w przypadku gdy dokonanie sprzedaży potwierdza paragon fiskalny lub faktura w postaci elektronicznej – numer tego paragonu lub tej faktury oraz numer unikatowy;
7) protokół przyjęcia zwrotu towaru lub reklamacji towaru lub usługi podpisany przez sprzedawcę i nabywcę albo notatkę służbową lub protokół z nabycia sprawdzającego.
Prawo ściśle określa, co powinno się znaleźć w ewidencji, natomiast nie ma konkretnych ustaleń, w jaki sposób owa ewidencja powinna wyglądać. Należy także podkreślić, że zgodnie z § 6 ust 3 ww. rozporządzenia w sprawie kas rejestrujących, podatnik jest obowiązany zapoznać osobę prowadzącą u niego ewidencję, przed rozpoczęciem jej prowadzenia oraz bez względu na sposób i formę powierzenia tej osobie prowadzenia ewidencji, z informacją o zasadach ewidencji obejmującą podstawowe zasady prowadzenia ewidencji, wystawiania i wydawania paragonu fiskalnego oraz skutkach ich nieprzestrzegania. Reasumując, brak jest podstaw do powstawania jakichkolwiek strat po stronie sprzedawców z tytułu
wykonywania przez przedstawicieli KAS ustawowych zadań.
W odniesieniu do sytuacji opisanej w pkt 2 Państwa pisma, należy zaznaczyć, że postępowanie osób dokonujących nabycia sprawdzającego jest szczegółowo określone w przepisach ustawy o Krajowej Administracji Skarbowej i wszelkie czynności z nim związane powinny być przeprowadzone zgodnie z jej uregulowaniami, a także wytycznymi opracowanymi dla potrzeb działań z wykorzystaniem tej instytucji prawnej, tak by nie dochodziło do formułowania tego rodzaju zarzutu. Ministerstwo Finansów, jak już wskazano, nie otrzymało sygnałów o niezgodnym z prawem realizowaniem zadań z wykorzystaniem instytucji nabycia sprawdzającego.
Czynności kontrolne, realizowane przez przedstawicieli KAS, odbiegające od zgodności z obowiązującymi przepisami, standardów etyki lub zasad społecznych nie mają akceptacji Kierownictwa KAS. Zatem zachęcamy do przekazywania informacji sygnalnych o zaobserwowanych nieprawidłowościach w tym zakresie, ze wskazaniem informacji pozwalających na podjęcie czynności w ramach sprawowanego nadzoru służbowego w przypadku tego typu zdarzeń.
Nadzór, a także ewentualne czynności związane z działaniami zmierzającymi do eliminowania praktyk przedstawionych w Państwa piśmie, prowadzone są przez powołane do tego jednostki organizacyjne KAS z wykorzystaniem wewnętrznych procedur.
Robert Michalski, Zastępca Dyrektora Departamentu Zwalczania Przestępczości Ekonomicznej”.
