Z uwagi na charakterystykę produktów spożywczych jako przedmiotów obrotu, do 2014 r. ustawodawca w szczególny sposób regulował zasady i terminy składania reklamacji oraz uprawnienia przysługujące nabywcy wadliwego produktu. Odpowiednie wymogi były zawarte w ustawie z 27 lipca 2002 r. o szczególnych warunkach sprzedaży konsumenckiej (Dz. U. Nr 141, poz. 1176 ze zm.) i w rozporządzeniu wykonawczym.
Wraz z wejściem w życie w dniu 25 grudnia 2014 r. ustawy z dnia 30 maja 2014 r. o prawach konsumenta (Dz. U. poz. 827 ze zm.) zmieniającej m.in. kodeks cywilny, powyższe szczególne regulacje zostały uchylone i obecnie obowiązujący stan prawny w zasadzie nie różnicuje uprawnień nabywców spożywczych i niespożywczych towarów, które okazały się niezgodne z umową.
W razie stwierdzenia niezgodności z umową, która w odniesieniu do towarów spożywczych najczęściej dotyczy niezdatności do spożycia, konsumentowi przysługują następujące alternatywne uprawnienia: żądanie wymiany rzeczy, żądanie obniżenia ceny albo odstąpienie od umowy.
Konsument nie jest jednak uprawniony do odstąpienia od umowy, jeśli wada produktu jest nieistotna. Z uwagi na charakterystykę produktów spożywczych konsument raczej nie będzie mógł żądać przewidzianego w prawie cywilnym naprawienia rzeczy (usunięcia wad).
Należy pamiętać, że adresatem powyższych żądań jest wyłącznie sprzedawca, tj. podmiot, który bezpośrednio sprzedał rzecz konsumentowi. Konsument nie może egzekwować powyższych uprawnień bezpośrednio wobec producenta, importera czy dostawcy hurtowego do sklepu. Nie jest dopuszczalne ograniczenie odpowiedzialności sprzedawcy w tym zakresie lub uregulowanie jej w inny sposób w regulaminach wewnętrznych (np. przez obowiązek zwrócenia się konsumenta w pierwszej kolejności do producenta z pominięciem sprzedawcy).
W przypadku zgłoszenia reklamacji wadliwego towaru konsument korzysta z domniemania, że towar był niepełnowartościowy już w chwili sprzedaży, o ile nie minął rok od dnia sprzedaży. Ciężar obalenia tego domniemania ciąży na sprzedawcy. Sprzedawca nie ponosi jednak odpowiedzialności, jeśli konsument w chwili sprzedaży wiedział o wadzie produktu spożywczego. Sprzedawca nie będzie zatem ponosił odpowiedzialności za sprzedaż przecenionego niepełnowartościowego produktu, o ile ujawnił konsumentowi wadę posiadaną przez produkt przed dokonaniem jego sprzedaży, a reklamacja dotyczyć będzie jedynie tej wady.
W obecnie obowiązującym stanie prawnym nie różnicuje się terminów odpowiedzialności za wady i terminów zgłoszenia reklamacji w odniesieniu do produktów spożywczych względem wszelkich innych towarów.
Powyższe oznacza, że sprzedawca jest odpowiedzialny za wadę towaru, która ujawniła się w ciągu dwóch lat od dnia sprzedaży, a kupujący będący konsumentem traci swoje uprawnienia, jeśli nie zgłosił istnienia wady w terminie jednego roku od jej ujawnienia. Dodatkowo, jeśli termin przydatności do spożycia kończy się po upływie dwóch lat, sprzedawca ponosi odpowiedzialność za wady do upływu terminu do spożycia.
Pamiętać należy, że konsument nie ma obowiązku przedłożenia wraz z reklamacją dowodu zakupu danego towaru (paragonu). W celu skorzystania z powyższych uprawnień powinien jednak móc wykazać, że dokonał zakupu danego towaru u konkretnego sprzedawcy. Sprzedawcy, który zadośćuczynił roszczeniom konsumenta związanym z wadliwym produktem, przysługuje roszczenie regresowe wobec podmiotu, od którego nabył wadliwą rzecz. Odszkodowanie obejmuje zwrot wydatków niezbędnych w celu realizacji uprawnień konsumenta, w tym wymianę rzeczy, jej transport oraz kwotę, o którą cena została obniżona, a także utracone przez sprzedawcę korzyści. Roszczenie to przedawnia się z upływem 6 miesięcy od dnia poniesienia kosztów przez sprzedawcę.
Autor: dr Grzegorz Borowski
radca prawny Kancelaria Prawna Borowski i Wspólnicy
