Unia Europejska dąży do wprowadzenia zakazu wykorzystania wielu plastikowych produktów jednorazowych. Dla producentów, szczególnie związanych z branżą FMCG, oznacza to małą rewolucję – będą musieli opracować ekologiczne zamienniki dla części opakowań oraz zwiększyć w ich produkcji ilość surowca pochodzącego z recyklingu. Nowe przepisy mają wejść w życie w 2021 r. W dłuższej perspektywie zmiany mają doprowadzić do wprowadzenia gospodarki obiegu zamkniętego.
Obieg opakowań zwrotnych zależy nie tylko od detalistów, ale także producentów oraz samych konsumentów. W dobie coraz większego znaczenia działań proekologicznych, klienci oraz firmy mają świadomość, że przez zwrot opakowań oraz ich segregację walczą o lepsze jutro dla planety. Znaczną część rynku stanowią szklane butelki , ale także producenci wykorzystujący plastik oraz aluminium do puszek mają realny wpływ na funkcjonowanie obiegu zamkniętego surowców.
Butelki zwrotne po piwie oraz po niektórych winach owocowych okazują się elementem, z którym muszą mierzyć się wszyscy detaliści. Według badania przeprowadzonego przez Kantar Millward Brown połowa Polaków nie oddaje butelek zwrotnych po piwie. Spośród konsumentów, którzy to robią aż 1/3 nie dokonuje tego „zawsze”, ale „często” lub „zazwyczaj”. Producenci starają się stymulować rynek przez zwiększenie kaucji za butelkę z 35 gr do 50 gr. Na taki krok zdecydowali się wszyscy najwięksi gracze rynkowi, co znalazło odzwierciedlenie w wynikach. Liczba oddanych butelek zwiększyła się o kilkadziesiąt milionów sztuk w skali roku.
Okazanie paragonu
Zwracane przez klientów opakowania mogą okazać się jednak problemem dla detalistów, zwłaszcza tych z mniejszych sklepów. Chcąc maksymalnie zwiększyć sale sprzedaży ogranicza się powierzchnie zaplecza, na którym trudno zmieścić dodatkowe skrzynki z pustymi butelkami. Dlatego w niektórych palcówkach stosuje się metodę przyjmowania opakowań zwrotnych tylko za okazaniem paragonu potwierdzającego zakup. Tutaj pojawia się kwestia przepisów, które jasno definiują zachowanie handlowca w tej sytuacji. Ustawa o opakowaniach i odpadach opakowaniowych w artykule 14. informuje, że jednostki handlu detalicznego są obowiązane do przyjmowania zwracanych i na wymianę opakowań wielokrotnego użytku po produktach w takich opakowaniach, które znajdują się w ich ofercie handlowej. Zapis ten oznacza, że sklep nie może odmówić klientowi bezpłatnego przyjęcia butelek lub ich wymiany, jeśli pochodzą one od produktu dostępnego w palcówce. Jeśli klient zażąda kaucji za butelki, dopiero wówczas handlowiec może poprosić o okazanie dowodu zakupu.
Według 53% badanych przez Kantar Millward Brown Polaków, jedną z podstawowych barier dla zwrotu butelek okazuje się konieczność przechowywania paragonu. Drugą z przeszkód stanowi, podobnie jak w przypadku niektórych detalistów, brak miejsca na przechowywanie pustych butelek. U części konsumentów problematyczną kwestią jest natomiast odbiór społeczny. Oddawanie butelek budzi czasami negatywne emocje, kojarzy się również z czymś kłopotliwym, a nawet wstydliwym. Jednak wobec coraz większej świadomości społecznej dotyczącej recyklingu opakowań, istnieje szansa, że pogląd ten zmieni się w przyszłości, zyskując bardziej pozytywny wydźwięk.
Chcąc zmotywować klientów do zwrotów w dużych marketach pojawiały się automaty, do których można wrzucić butelki po piwie. W zamian za skorzystanie z urządzenia otrzymuje się gotówkę lub bon do wykorzystania w markecie, w którym stoi automat. Rozwiązanie takie popularne w Niemczech i krajach skandynawskich nie znajduje jednak szerszego zastosowania w Polsce.
Dbanie o środowisko
Zdaniem 79% Polaków największym motywatorem do oddawania butelek zwrotnych okazuje się dbanie o środowisko. Wierzą, że ich zachowanie zmniejsza ilość odpadów na wysypiskach i pozwala dać drugie życie opakowaniom, doprowadzając do wdrożenia gospodarki o obiegu zamkniętym. Statystyczna butelka do piwa znajduje zastosowanie około 12 razy, zanim zużyje się i zostanie przetopiona w hucie.
Tymczasem do wyprodukowania tony szkła potrzeba 680 kg pisaku szklarskiego, 80 kg wapnia, 180 kg dolomitu, 270 kg sody, oraz 30 kg barwników. Proces ten zużywa również duże ilości wody oraz energii elektrycznej, emituje także do atmosfery tlenki azotu. Natomiast tona szklanej stłuczki pochodzącej z odpadów hut oraz recyklingu, pozwala zastąpić 1,2 tony nieodnawialnych surowców naturalnych. Pozwala także zmniejszyć zużycie wody, energii i emisję zanieczyszczeń.
Browary starają się przekonywać konsumentów do zwracania butelek do sklepów, nie tylko poprzez zwiększenie kaucji, ale także wykorzystując aspekty ekologiczne. Z drugiej strony taka forma marketingu nie tylko przyczynia się do dbania o Matkę Ziemię, ale niesie ze sobą wymiar ekonomiczny. Odzyskanie butelki po cenie kaucji wynoszącej 50 gr okazuje się tańsze niż zakup nowego opakowania z huty. Ponadto marki wprowadzają długoplanowe zobowiązania dotyczące zwiększania ilości surowca pochodzącego z recyklingu w używanych przez siebie opakowaniach.
Renesans szkła
Według szacunków Polskiej Izby Opakowań rynek opakowań szklanych kurczy się w stosunku do wyrobów z tworzyw sztucznych. Aktualnie w kraju szkło stanowi około 10-11% rynku. Część producentów zastępuje je plastikiem, który okazuje się tańszy w produkcji, lżejszy i łatwiejszy w transporcie. W niektórych przypadkach szkło jest jednak niezastąpione, np. przy alkoholach oraz kosmetykach, zapewniając neutralność wobec produktu.
Parlament Europejski poparł rezolucję zakazującą produkcji przedmiotów jednorazowego użytku z plastiku. Na liście znalazły się m.in. patyczki higieniczne, sztućce, słomki oraz plastikowe torby foliowe. Nowe regulacje mają wejść w życie w 2021 r. Jednak władze unijne nie poprzestają na tym. W dalszej perspektywie, do 2025 r. państwa członkowskie będą zobowiązane do ograniczenia produkcji takich wyrobów, jak: pojemniki na kanapki, owoce, warzywa, desery lub lody.
Producenci wobec tych zmian będą musieli zmienić opakowania swoich wyrobów. Część wybierze papier i tekturę (Tetra Pak), inni metal, a niektórzy szkło. Ograniczanie produkcji tworzyw sztucznych oraz zwrot w kierunku premiumizacji oferty asortymentowej mogą spowodować renesans szklanych opakowań. Na rynku już pojawiają się już artykuły, które dla podkreślenia swojej wysokiej jakości oferowane są właśnie w szkle.
rPET
Nie tylko browarnicy i organy unijne starają się dbać o dobro naszej planety. Inni producenci również widzą problem, jaki niesie ze sobą duże zużycie plastikowych opakowań oraz kwestia ich biodegradowalności. Dlatego największe koncerny, w ramach praktyk z zakresu CSR, określają długoterminowe cele dotyczące zwiększania procentowego udziału materiału pochodzącego z recyklingu (rPET), w wykorzystywanych butelkach. Dzięki temu firmy chcą przyczynić się do wprowadzenia gospodarki obiegu zamkniętego. Odpowiedzialność producentów widać na przykładzie nowopowstałej organizacji “Alliance to End Plastic Waste” – 30 firm wchodzących w jej skład zamierza zainwestować ponad 1,5 mld dolarów w ciągu najbliższych pięciu lat, by pomóc w usuwaniu odpadów z tworzyw sztucznych ze środowiska.
Foto: Pixabay
