Według najnowszego raportu pt. „INDEKS CEN W SKLEPACH DETALICZNYCH”, autorstwa UCE RESEARCH i Uniwersytetu WSB Merito, w grudniu 2024 roku codzienne zakupy zdrożały średnio o 5,6% rdr. Dotyczyło to żywności, napojów bezalkoholowych i alkoholowych oraz pozostałego asortymentu, w tym m.in. chemii gospodarczej, art. dla dzieci i środków higieny osobistej (łącznie 17 kategorii).
Dla porównania, w listopadzie ub.r. wzrost rdr. (wyliczony wg tej samej metody) wyniósł 5,5%, a w październiku – 5,4%.
– Ceny wprawdzie kolejny miesiąc z rzędu rosną, ale bardzo nieznacznie. I to jest zgodne z ogólnym trendem inflacyjnym. Na wyhamowanie dynamiki wzrostu duży wpływ ma spadek popytu konsumpcyjnego, co odzwierciedlają słabe dane na temat sprzedaży detalicznej w Polsce. Dodatkowo podwyżki w okresie przedświątecznym zostały złagodzone przez promocje i utrzymującą się konkurencję cenową sieci handlowych – mówi dr Tomasz Kopyściański z Uniwersytetu WSB Merito.
Do tego analitycy z UCE RESEARCH oceniają, że grudniowy wzrost cen wyhamowały same sieci handlowe, bo na niektórych produktach wyraźnie obniżyły marże. Dołożyły też więcej akcji rabatowych. Gdyby tego nie zrobiły, wówczas z pewnością wzrost byłby większy – na całości nawet o ok. 0,5-0,8% rdr. Z raportu również wynika, że w grudniu br. każda z 17 monitorowanych kategorii podrożała (od 0,2% do 10,3% rdr.). Podobnie było w listopadzie (od 0,2% do 16,6% rdr.). – Zmniejszenie górnej wartości pomiaru i zbliżenie jej do dolnej w grudniu wynikało bezpośrednio z ustabilizowania się cen warzyw. W listopadzie ub.r. zdrożały one aż o 16,6% rdr. i były na szczycie rankingu podwyżek – przypomina dr Tomasz Kopyściański.
Tym razem na wierzchołku drożyzny znalazła się chemia gospodarcza ze wzrostem rdr. o 10,3%. W listopadzie była na jednej z ostatnich pozycji z podwyżką o 0,6% rdr. Dla porównania, w październiku zdrożała rdr. o 1,2%, a we wrześniu – o 4,9%. – Przed świętami sprzedaż chemii gospodarczej rośnie o kilkadziesiąt procent. Handlowcy wykorzystują tę sytuację, by zwiększyć zyski. Ponadto na podwyżki przekłada się wzrost cen energii elektrycznej i gazu – komentuje dr hab. Sławomir Jankiewicz, prof. Uniwersytetu WSB Merito.
Na drugim miejscu w zestawieniu (tak jak poprzednio) widać art. tłuszczowe (masło, margarynę, olej itd.) z podwyżką o 8,8% rdr. W listopadzie wzrost wyniósł 10,4% rdr. Z kolei w październiku ww. kategoria była poza TOP5. Wówczas podrożała o 6,9% rdr.
– Największy wpływ na zmiany cen w tej kategorii ma wciąż nieustabilizowana sytuacja na rynku masła. W drugiej połowie grudnia sytuację nieco poprawiła zapowiedź uruchomienia zasobów tego produktu przez Rządową Agencję Rezerw Strategicznych. Duży wpływ na poziom cen ma też globalny spadek produkcji roślin oleistych. Na światowych rynkach drożeje zwłaszcza olej słonecznikowy i rzepakowy – zauważa dr Tomasz Kopyściański.
Trzecie w całym rankingu (poprzednio – pierwsze) są warzywa ze wzrostem o 8,6% rdr. W listopadzie podrożały rdr. o 16,6%, a miesiąc wcześniej – o 11,1% rdr. – Mniejsze tempo wzrostu wynika ze skompensowania już podwyżek, wynikających z zamiany krajowych warzyw na importowane oraz ze wzrostu popytu w okresie świątecznym na te artykuły. To pozwalało obniżyć marże części marketów. Ceny jednak wzrastają, co jest wynikiem słabych zbiorów w 2024 roku – podkreśla prof. Uniwersytetu WSB Merito.
Na czwartej pozycji znalazły się słodycze i desery (miesiąc wcześniej – na trzecim miejscu). Tym razem podrożały o 8,4% rdr. W listopadzie wzrost wyniósł 10,2%, a w październiku – 10,4% rdr. – Zmniejszenie dynamiki wzrostu cen wynika z dobrych perspektyw produkcji cukru w Brazylii, Indiach i Tajlandii, a także ze spadku popytu. Do negatywnych czynników należy zaliczyć wzrost cen kakao, podwyżkę opłat za energię oraz rosnące płace – tłumaczy dr hab. Sławomir Jankiewicz.
Zestawienie TOP5 drożyzny zamykają owoce (poprzednio też piąta lokata w całej tabeli) z wynikiem 8,2% rdr. W listopadzie podrożały rdr. o 7,4%, a w październiku – o 9,9%. – Na zwiększoną dynamikę wzrostu wpływa kilka przyczyn. Jedną z nich jest ograniczona podaż, będąca konsekwencją słabych zbiorów krajowych. Do tego zmiany klimatyczne i choroby niszczące szereg zagranicznych upraw, np. pomarańczy, istotnie przekładają się na wysokie ceny w sklepach – analizuje dr Tomasz Kopyściański.
Zaraz za TOP5 znalazł się nabiał ze wzrostem o 8,1% rdr. Dalej w rankingu są napoje bezalkoholowe z podwyżką rdr. na poziomie 7,7%, używki – 5,6%, ryby – 5,6%, a także art. dla dzieci – 5,1%. Potem jest pieczywo, którego ceny rdr. poszły w górę o 4,9%.
– Wzrosty cen w większości kategorii wynikają ze zwiększonych kosztów produkcji. I tak nabiał drożeje wraz z energią, paszami dla zwierząt i pracą w rolnictwie, ale też w związku z rosnącym popytem na mleko w proszku w Azji. Z kolei podwyżki cen używek są efektem zarówno spadku produkcji kawy, jak i wzrostu popytu na alkohol i papierosy. Natomiast pieczywo zdrożało przez wyższe opłaty za energię i płace, które rosły przez cały 2024 rok – wylicza dr hab. Sławomir Jankiewicz.
Pod koniec tabeli drożyzny widać mięso i wędliny. Podwyżki średnio wyniosły odpowiednio 3,4% i 3,1% rdr. – Sytuacja na rynku mięsa ustabilizowała się w ostatnich miesiącach głównie z uwagi na niewielkie zmiany ceny skupu żywca. Dodatkowo drugi rok z rzędu odnotowano słabszy, niż oczekiwano, przedświąteczny popyt konsumentów na mięso – zwraca uwagę dr Tomasz Kopyściański.
Z kolei najmniej w grudniu zdrożały karmy dla zwierząt – tylko o 0,2% rdr. (podobnie jak w listopadzie). Przed nimi w rankingu są produkty sypkie ze wzrostem o 0,3% rdr. (poprzednio – 0,4% rdr.). Wyżej widać środki higieny osobistej – wzrost rdr. na poziomie 0,4% (miesiąc wcześniej – 4,9% rdr.). Ponadto o mniej niż 1%, tj. o 0,9%, podrożały rdr. dodatki spożywcze, a więc musztardy, ketchupy i majonezy (w listopadzie – 2,4% rdr.).
– W przypadku najmniejszych podwyżek kluczową rolę odgrywa efekt bazy. W 2023 roku karmy dla zwierząt, środki higieny osobistej oraz dodatki spożywcze były przez wiele miesięcy liderami rankingu drożyzny. Dodatkowe znaczenie w przypadku relatywnie niewielkich wzrostów cen karm dla zwierząt ma ustabilizowanie w ostatnich miesiącach cen mięsa i jego pochodnych, będących składnikami tych produktów – podsumowuje dr Tomasz Kopyściański.
***
Opis metody badawczej
Dane pochodzą z cyklicznego raportu pt. „INDEKS CEN W SKLEPACH DETALICZNYCH” (powstającego co miesiąc od ponad 7 lat), autorstwa UCE RESEARCH i Uniwersytetu WSB Merito (dawniej Wyższych Szkół Bankowych). Analiza pokazuje średnią wartość cenową, notowaną miesiąc do miesiąca i rok do roku. W najnowszej odsłonie porównano wyniki z grudnia 2024 r. i analogicznego okresu 2023 r. Dotyczyło to 17 kategorii i 100 najczęściej wybieranych przez konsumentów produktów codziennego użytku. Łącznie zestawiono ze sobą ponad 74,5 tys. cen detalicznych z blisko 35 tys. sklepów należących do 61 sieci handlowych. Badaniem objęto wszystkie na rynku dyskonty, hipermarkety, supermarkety, sieci convenience oraz cash&carry docierające ze swoją ofertą do większości konsumentów w Polsce.
źródło: UCE Research
oprac.: K. Walkowiak
