Sprzedaż „na kreskę”, zwana także sprzedażą na zeszyt, zdaje się mieć w Polsce długa tradycje. Obecnie najczęściej jest stosowana w mniejszych społecznościach, które lepiej się znają i darzą zaufaniem, a wiec przede wszystkim w lokalnych sklepach osiedlowych i wiejskich. Taki typ sprzedaży może wydawać się atrakcyjny zarówno dla klientów, mogących nabyć produkty bez natychmiastowej zapłaty, jak i dla sprzedawców, którzy utrzymują lojalność stałych klientów. Jednak czy taki proceder jest zawsze zgodny z prawem i dopuszczalny w stosunku do wszystkich sprzedawanych produktów?
W praktyce sprzedaż „na kreskę” może przebiegać w dwóch modelach: w pierwszym klient otrzymuje towar bez natychmiastowej zapłaty, a sprzedawca odnotowuje szczegóły transakcji (cena, rodzaj i ilość produktu, data, dane kupującego) np. w specjalnie do tego przeznaczonym zeszycie. Natomiast w drugim modelu sprzedający do wydawanego asortymentu wydaje paragon fiskalny, ale nie pobiera od klienta natychmiastowej zapłaty, ponownie odnotowując jedynie dane konkretnej sprzedaży.
W tym miejscu należy podkreślić istotną kwestię z punktu widzenia przepisów prawa podatkowego. Otóż każda sprzedaż towaru musi zostać zaewidencjonowana na kasie fiskalnej w momencie jego wydania, wtedy bowiem dochodzi do powstania obowiązku podatkowego VAT. W przypadku wyżej opisanego pierwszego modelu do tego zaewidencjonowania dochodzi dopiero po otrzymaniu przez sprzedającego wynagrodzenia, co może mieć miejsce po kilku lub nawet kilkunastu dniach.
Niewystawienie rachunku to także, zgodnie z art. 62 Kodeksu Karnego Skarbowego, przestępstwo skarbowe, za które grozi grzywna ustalana w stawkach dziennych, do 180 stawek. Ustalając tę stawkę, sąd bierze pod uwagę dochody sprawcy, jego warunki osobiste, rodzinne, stosunki majątkowe i możliwości zarobkowe. Stawka dzienna nie może być niższa od jednej trzydziestej części minimalnego wynagrodzenia ani też przekraczać jej czterystukrotności. W wypadku mniejszej wagi, sprawca czynu podlega karze grzywny za wykroczenie skarbowe (w granicach od jednej dziesiątej do dwudziestokrotnej wysokości minimalnego wynagrodzenia).
Z kolei, jeżeli przy dokonywaniu sprzedaży „na kreskę” sprzedawca wystawi i wyda kupującemu rachunek, to w/w odpowiedzialności nie poniesie. Jednocześnie należy pamiętać, że rachunek stanowi nie tylko dowód sprzedaży towaru, lecz także zapłaty za towar dokonanej przez klienta. Może to znacząco utrudnić lub uniemożliwić skuteczne domaganie się przez sprzedawcę należności od klienta, który legitymując się posiadanym paragonem, może kwestionować zasadność roszczeń sprzedawcy o zapłatę. Wiąże się to z ryzykiem dla sprzedawcy dotyczącym możliwości odzyskania należności za przekazany klientowi towar. W omawianym kontekście należy wskazać, iż zgodnie z art. 15 ust. 1 pkt 3) ustawy o wychowaniu w trzeźwości i przeciwdziałaniu alkoholizmowi zakazuje się sprzedaży napojów alkoholowych m.in. na kredyt. Zatem sprzedaż „na zeszyt” tej kategorii produktów jest wprost zakazana przez przepisy prawa i może wiązać się z odpowiedzialnością karną (grzywna), a ponadto nawet z cofnięciem zezwolenia na sprzedaż napojów alkoholowych.
Autor: Radca Prawny, Kancelaria Radcy Prawnego Tomasz Lisewski
