W związku z wojną na terytorium Ukrainy, coraz więcej osób dotychczas zamieszkujących jej terytorium decyduje się na poszukiwanie azylu w Polsce. Wiele z przybyłych szuka w związku z tym zatrudnienia, aby pozyskać źródło dochodu. Coraz powszechniejsze stają się również ogłoszenia, w których wprost wskazuje się, że do objęcia konkretnych stanowisk poszukuje się obywateli Ukrainy. Co na temat tak sformułowanych ogłoszeń mówią przepisy.
Przepisy prawa pracy nie regulują szczegółowo procesu rekrutacji. Tym samym Kodeks Pracy nie odnosi się do treści ogłoszeń o pracę czy też procedury przeprowadzania rozmów rekrutacyjnych. Nie oznacza to jednak, że w tym zakresie pracodawca ma całkowitą swobodę. Punktem wyjścia przy formułowaniu każdego ogłoszenia powinna być jedna z fundamentalnych zasad prawa pracy, a mianowicie zasada równego traktowania w zatrudnieniu. Obowiązuje ona zarówno w trakcie faktycznego zatrudnienia, jak i na etapie rekrutacji, w tym przy formułowaniu ogłoszeń o pracę. Pracownicy powinni być równo traktowani w zakresie nawiązania stosunku pracy, w szczególności bez względu na płeć, wiek, niepełnosprawność, rasę, religię, narodowość, przekonania polityczne, przynależność związkową, pochodzenie etniczne, wyznanie, orientację seksualną.
Równe traktowanie w zatrudnieniu oznacza niedyskryminowanie w jakikolwiek sposób, bezpośrednio lub pośrednio, z przyczyn określonych powyżej. Ogłoszenie o pracę powinno określać przede wszystkim stanowisko, na które poszukiwany jest pracownik. Dodatkowo, w jego treści powinny znaleźć się szczegółowe wymagania i kwalifikacje, które musi spełnić kandydat, aby zostać zatrudniony (znajomość języków obcych, specjalistyczne doświadczenie, posiadane tytuły zawodowe, itp). Powinno jednak unikać się zamieszczania w ogłoszeniu kryteriów dyskryminujących – w tym kryterium narodowościowego, z uwagi na to, że nie mają one związku z pracą, nie można ich brać pod uwagę przy podejmowaniu decyzji o angażu.
Niezgodne z prawem jest nieuzasadnione wskazanie, że do pracy poszukuje się wyłącznie kobiet, czy że pracodawca jest zainteresowany zatrudnieniem wyłącznie osób w przedziale wiekowym od 30 do 40 lat. Zasada równego traktowania w zatrudnieniu ma jednak odstępstwa. Pracodawca może bowiem wskazać w ogłoszeniu o pracę kryterium dyskryminujące, jeżeli jednocześnie uzasadni dlaczego jest ono istotne przy danym stanowisku pracy. Konieczne jest wskazanie obiektywnych powodów, dla których kryterium uznane co do zasady za dyskryminujące zostało użyte przez pracodawcę. Co zatem w przypadku, gdy pracodawca poszukuje na dane stanowisko pracy wyłącznie obywateli Ukrainy?
Zgodnie z przedstawionym poglądem można uważać, że narusza to zasadę równego traktowania w zatrudnieniu. Biorąc jednak pod uwagę dramatyczne wydarzenia mające miejsce w Ukrainie, wydaje się, że działając w ten sposób pracodawcy są nakierowani raczej na wspieranie i daleko idącą pomoc dla jej obywateli, niż na dyskryminację osób innej narodowości. Ocena takich praktyk przez właściwe służby kontrolne, w tym Państwową Inspekcję Pracy, nie jest jednakże obecnie znana.
Autor: mec. Tomasz Lisewski
