Rozmowa z Anitą Sowińską, Wiceminister Klimatu i Środowiska na temat ustawy kaucyjnej.
Poradnik Handlowca: Pod koniec stycznia Polska Federacja Producentów Żywności oraz Związek Pracodawców Przemysłu Piwowarskiego Browary Polskie zasugerowały, aby przesunąć wejście ustawy kaucyjnej o rok. Czy opóźnienie wdrożenia systemu kaucyjnego jest możliwe i realne wobec obowiązujących przepisów Unii Europejskiej oraz uchwalonej już ustawy?
Minister Anita Sowińska: W ostatnich latach zaangażowanie Polaków w działania prośrodowiskowe rośnie. Już 92% respondentów segreguje odpady opakowaniowe [1], a blisko 90% Polaków przyznaje, że podoba im się pomysł wprowadzenia systemu kaucyjnego [2]. Mamy więc z jednej strony postulat przesunięcia terminu uruchomienia systemu, a z drugiej duże zainteresowanie przyszłych użytkowników systemu, a także zobowiązania do realizacji unijnych celów rocznego poziomu selektywnego zbierania odpadów opakowaniowych. Bez wprowadzenia systemu zwrotu opakowań i zaangażowania społeczeństwa, osiągnięcie powyższych poziomów nie będzie możliwe. Proszę pamiętać, że do ministerstwa wpływają wnioski podmiotów reprezentujących zainteresowanych uruchomieniem i prowadzeniem takiego systemu w Polsce. Złożenie wniosku o wydanie stosownego zezwolenia jest dla nas znakiem, że podmioty te są gotowe uruchomić sprawne systemy od 1 stycznia 2025 r. Tak więc opóźnianie uruchomienia systemu kaucyjnego nie jest planowane.
Jaki jest zakres uwag wpływających do Ministerstwa Klimatu i Środowiska dot. ustawy kaucyjnej? Które zagadnienia wywołują najwięcej kontrowersji i zdaniem Ministerstwa wymagają poprawy lub doprecyzowania zapisów w ustawie i rozporządzeniach?
Ministerstwo ponownie otwiera dyskusję nt. uruchomienia i funkcjonowania od 2025 r. systemu kaucyjnego. Wiem, że jest wiele podmiotów żywo zainteresowanych tym tematem. Otrzymujemy od nich wiele propozycji modyfikacji lub uzupełnień do obecnie obowiązujących przepisów. Najczęstsze uwagi dotyczą: terminu rozpoczęcia działania systemu kaucyjnego, możliwości rozszerzenia lub ograniczenia zbiórki niektórych opakowań w ramach systemu, wprowadzenia etapów rozszerzania systemu kaucyjnego, czy też zmiany sposobu oznakowania opakowań lub wprowadzania opakowań standardowych. Wszystkie napływające do MKiŚ uwagi są zbierane i analizowane. Oczywiście na razie są to wszystko działania przygotowawcze. Chcemy zebrać jak najwięcej merytorycznych uwag w zakresie przepisów wymagających poprawy lub doprecyzowania. Jakiekolwiek zmiany będą wprowadzane zgodnie z procedurą obowiązującą wszystkie akty normatywne, w tym obejmującą konsultacji społeczne, tak aby każdy zainteresowany miał możliwość wypowiedzenia się na temat projektowanych zmian.
Ustawa nie obejmuje m.in. sklepów internetowych, wielobranżowych oraz stacji paliw. Czy podejmowane są działania mające na celu „uzupełnienie” systemu o podobne jak ww. placówki handlowe? Jeśli nie, to jakie są główne argumenty za włączeniem tego typu działalności z systemu?
Ustawa nie wyklucza żadnego rodzaju sklepów. Zarówno sklepy internetowe, wielobranżowe czy te znajdujące się na stacjach paliw będą mogły dołączyć do systemu kaucyjnego.
Ministerstwo odpowiada m.in. za rejestrację tzw. operatorów systemu kaucyjnego. Na razie jedynym podmiotem, który otrzymał stosowne zezwolenia jest firma Zwrotka S.A. z woj. małopolskiego – czas na składanie wniosków wyznaczono do 30 czerwca br. Ile zatem podmiotów zgłosiło się już do Państwa o wydanie stosownych zezwoleń? Ilu takich operatorów powinno funkcjonować z dniem startu systemu 1.1.2025 r.?
Prowadzenie systemu kaucyjnego wymaga uzyskania zezwolenia wydawanego przez ministra właściwego ds. klimatu. Zezwolenie na prowadzenie systemu kaucyjnego wydaje się na wniosek podmiotu reprezentującego. Do 26 lutego br. do Ministra Klimatu i Środowiska wpłynęły dwa wnioski o wydanie zezwolenia na prowadzenia systemu kaucyjnego. Obecnie w obu sprawach prowadzone jest postępowanie i na ten mement nie wydano jeszcze żadnego zezwolenia.
Przepisy ustawy nie ograniczają ilości podmiotów, które mogą tworzyć system kaucyjny w Polsce. Tak więc ilość działających w kraju podmiotów reprezentujących zależeć będzie od zorganizowana branży. Z punktu widzenia realizacji obowiązków wystarczy jeden taki podmiot, który będzie odpowiadał za wszystkie rodzaje opakowań objętych systemem kaucyjnym.
Ustawa nie precyzuje terminu uruchomienia systemu na 1 stycznia 2025 r. oraz terminu składania wniosków na 30 czerwca 2024 r. Podmioty reprezentujące muszą przedłożyć wniosek ministrowi właściwemu do spraw klimatu nie później niż 6 miesięcy przed planowanym uruchomieniem systemu kaucyjnego i we wniosku określają termin jego uruchomienia. Proszę pamiętać, że zgodnie z ustawą poziomy selektywnego zbierania zaczną obowiązywać w 2025 r., dlatego zakładamy, że system kaucyjny powinien zostać uruchomiony w tym roku.
Ustawa kaucyjna to wiele pytań i wyzwań dla handlu – jakie działania edukacyjne dla przedsiębiorców mających wdrożyć system kaucyjny w swoich sklepach planuje Ministerstwo?
Zakładamy, że uruchomienie systemu kaucyjnego przyczyni się do zmniejszenia zanieczyszczenia środowiska przez odpady opakowaniowe, zwiększenia poziomu selektywnego zbierania odpadów opakowaniowych, zwiększenia poziomów recyklingu odpadów opakowaniowych oraz do wyrobienia w społeczeństwie pozytywnych nawyków dot. segregowania odpadów.
Jako ministerstwo mamy świadomość, że aby osiągnąć unijne cele konieczne będzie zwiększenie świadomości społecznej w zakresie prowadzenia selektywnej zbiórki opakowań i zaprojektowanie szeroko zakrojonych kampanii informacyjno-edukacyjnych w tym zakresie. Już rozpoczęliśmy działania w tym kierunku: uzupełniamy informacje i materiały w zakładce na naszej stronie internetowej oraz zamieszczamy i dystrybuujemy materiały graficzne tj. infografiki i wideografiki dotyczące systemu kaucyjnego.
[1] Dane z września 2023 r. – badanie firmy SW Research, na zlecenie Fundacji ProKarton
[2] Dane z czerwca 2022 r. – na podstawie badania ARC Rynek i Opinia, PAP
