To już 110. raz, gdy Instytut Rozwoju Gospodarczego SGH przeprowadził ankietowe badania koniunktury w handlu. Te najnowsze, przynoszące dane za II kwartał 2021 r., pokazują, że uczestnicy badania z optymizmem patrzą na nadchodzące miesiące.
Koniunktura w handlu w II kwartale 2021 r. poprawiła się. Wartość wskaźnika koniunktury IRG SGH (IRGTRD) zwiększyła się w ciągu kwartału o 1,4 pkt i wynosi 6,0 pkt. Jest wyższa od średniej dla drugiego kwartału z ostatnich dziesięciu lat (wynosi ona -0,8 pkt) oraz od poziomu odnotowanego przed rokiem (-28,8 pkt w II kwartale 2020 r.).
W ciągu kwartału wzrost wartości wskaźnika odnotowano dla przedsiębiorstw zatrudniających do 20 osób (z poziomu -0,6 pkt do 8,3 pkt) oraz firm o zatrudnieniu ponad 100 osób (z 1,5 pkt do 14,9 pkt). Dla pozostałych grup przedsiębiorstw odnotowano spadki: dla firm zatrudniających od 21 do 50 pracowników z 7,6 pkt do -1,5 pkt, a dla zatrudniających od 51 do 100 osób z 16,7 pkt do 3,3 pkt.
Poprawę koniunktury sygnalizują przedsiębiorstwa hurtowe (z poziomu 8,4 pkt w I kwartale 2021 r. do 16,7 pkt w II kwartale 2021 r.) i detaliczne (z 0,8 pkt do 2,5 pkt). Dla zakładów zajmujących się wszystkimi formami sprzedaży wartość wskaźnika obniżyła się w ciągu kwartału, jednak pozostała dodatnia (6,3 pkt w I kwartale i 5,3 pkt w II kwartale).
O poprawie koniunktury informują również przedsiębiorstwa prowadzące działalność w średnich miastach (wzrost wartości wskaźnika z poziomu -2,6 pkt w I kwartale 2021 r. do wysokości 8,1 pkt w II kwartale br.) oraz wsiach (z 1,4 pkt do 3,6 pkt). Ujemną wartość wskaźnik koniunktury przyjął dla przedsiębiorstw działających w małych miejscowościach (-0,1 pkt w II kwartale 2021 r. vs 8,0 pkt w I kwartale 2021 r.). Pomimo spadku dla zakładów handlowych z dużych miast odnotowano najwyższą wartość wskaźnika koniunktury (8,3 pkt).
Poprawiła się zarówno sytuacja ogólna jak i finansowa przedsiębiorstw handlowych. Wzrósł również poziom zakupów produktów krajowych i zagranicznych, zatrudnienia, zapasów i wolumen sprzedawanych towarów. Pomimo wzrostów, wartości wszystkich sald pozostały ujemne. Ankietowani ocenili ogólną kondycję swoich przedsiębiorstw jako dobrą. Przewidywania uczestników badania dotyczące perspektyw rozwoju ich firm w ciągu najbliższych 6 miesięcy są optymistyczne.
Od początku prowadzenia badań koniunktury w handlu przedsiębiorstwa niezmiennie wymieniają trzy czynniki utrudniające rozwój działalności: wysokie koszty zatrudnienia pracowników, niedostateczny popyt i silną konkurencję. Tak też było również w II kwartale 2021 r. Odsetki ankietowanych, którzy wskazują te trzy problemy, wynoszą odpowiednio: 43,4% (49,2% w I kwartale 2021 r.), 41,5% (48,7% w I kwartale br.) i 42,2% (42% przed kwartałem). Co ósmy ankietowany stwierdził, iż nie dostrzega barier utrudniających rozwój działalności.
Wartość salda odpowiedzi na pytanie o ogólną sytuację przedsiębiorstw handlowych zwiększyła się w porównaniu z I kwartałem 2021 r. o 16,7 pkt, do wysokości -20,5 pkt, wyższej od wartości zanotowanej rok wcześniej o 35,8 pkt. Przedsiębiorstwa spodziewają się poprawy swojej ogólnej sytuacji ekonomicznej w najbliższych miesiącach; wartość salda prognostycznego wynosi 3,0 pkt.
Poprawiła się sytuacja finansowa przedsiębiorstw handlowych. Wartość salda zwiększyła się w ciągu kwartału o 15 pkt i wynosi -20,4 pkt. Jest również wyższa od wartości z II kwartału 2020 r. (wówczas -52,6 pkt). Rozkład odpowiedzi jest następujący: 11,4% badanych przedsiębiorstw uznało, że w stosunku do I kwartału 2021 r. ich sytuacja finansowa poprawiła się, 56,8% ankietowanych stwierdziło, że ich sytuacja nie uległa zmianie, natomiast 31,8% badanych odnotowało jej pogorszenie się. Przedsiębiorstwa handlowe spodziewają się poprawy swojej sytuacji finansowej w kolejnych miesiącach.
W ciągu ostatniego kwartału wzrosła wielkość zakupów od dostawców krajowych. Wartość salda podwyższyła się z -21,8 pkt do -11,9 pkt. Jest jednak niższa od wartości zanotowanej w drugim kwartale 2020 r. (wówczas -29,9 pkt). Przedsiębiorstwa handlowe spodziewają się, że w kolejnych miesiącach wielkość zakupów od dostawców krajowych utrzyma się na podobnym poziomie.
Pomimo wzrostu o 6,2 pkt wartość salda odpowiedzi na pytanie o wielkość zakupów od dostawców zagranicznych pozostała ujemna (-2,6 pkt). Jest wyższa niż w II kwartale 2020 r. (wówczas -27,4 pkt). Na bieżącą wartość salda złożyły się następujące odpowiedzi: 12,6% ankietowanych zwiększyło – w porównaniu z I kwartałem 2021 r. – zakupy od dostawców zagranicznych, 72,2% utrzymało je na dotychczasowym poziomie, natomiast 15,2% zmniejszyło je. Zdaniem handlowców, w nadchodzących miesiącach wielkość zakupów od dostawców zagranicznych zmniejszy się; wartość salda prognostycznego wynosi -4,0 pkt.
Zwiększył się poziom zatrudnienia w handlu. Wartość salda wzrosła z wysokości -14,7 pkt do -1,2 pkt. Jest również wyższa niż w II kwartale 2020 r. (wówczas -23,1 pkt). Spodziewany jest niewielki spadek wielkości zatrudnienia w najbliższych miesiącach; wartość salda prognostycznego równa jest -3,2 pkt.
W 58% ankietowanych przedsiębiorstwach handlowych ceny wzrosły w porównaniu z I kwartałem 2021 r. (z czego w: 30,4% o więcej procent, 18,0% o tyle samo procent i 9,6% o mniej procent), w 37,4% ceny nie zmieniły się, a w 4,7% obniżyły się. Uczestnicy badania spodziewają się dalszego wzrostu cen w następnych miesiącach.
Zwiększył się wolumen sprzedaży. Wartość salda wzrosła o 9,2 pkt i obecnie wynosi -18,2 pkt (jest również wyższa niż w analogicznym okresie ubiegłego roku – wówczas -37,4 pkt). Na obecną wartość salda złożyły się następujące odpowiedzi: 20% przedsiębiorstw handlowych uznało, że w II kwartale 2021 r. względem I kwartału 2021 r. wolumen sprzedawanych przez nie towarów zwiększył się, 41,7% wskazało, iż utrzymał się on na tym samym poziomie, natomiast 38,2% ankietowanych zanotowało spadek. Przedsiębiorstwa handlowe przewidują wzrost wielkości sprzedaży w najbliższym półroczu (wartość salda prognostycznego wynosi 11,7 pkt).
Ogólna sytuacja przedsiębiorstw handlowych w II kwartale 2021 r. została przez nie oceniona jako dobra. Wartość salda odpowiedzi na to pytanie wynosi 21,2 pkt. Jest wyższa niż w I kwartale o 2,6 pkt, a od wartości sprzed roku o 33,9 pkt. Rozkład odpowiedzi jest następujący: 34,8% badanych przedsiębiorstw uznało ogólną kondycję swojego przedsiębiorstwa za dobrą, 51,5% za średnią, natomiast 13,6% za słabą. Zakłady handlowe spodziewają się poprawy swojej ogólnej sytuacji w nadchodzącym półroczu; wartość salda prognostycznego jest równa 2,2 pkt.
Wartość salda odpowiedzi na pytanie dotyczące konkurencji na rynku zmniejszyła się o 1,9 pkt w stosunku do poprzedniego kwartału, osiągając poziom 9,6 pkt. Jest on niższy od wartości odnotowanej w analogicznym okresie 2020 r. (wówczas 15,8 pkt). Rozkład odpowiedzi jest następujący: 15,2% ankietowanych przedsiębiorstw uznało, że w II kwartale 2021 r. względem I kwartału 2021 r. konkurencja dla nich wzrosła, 80,7% nie zauważyło zmiany, zaś 4,2% odnotowało jej spadek. Przedsiębiorstwa spodziewają się utrzymania się w najbliższych miesiącach zagrożenia konkurencyjnego na zbliżonym poziomie.
Dr hab. prof. SGH Katarzyna Majchrzak
Instytut Rozwoju Gospodarczego
Szkoła Główna Handlowa w Warszawie
oprac. Nikodem Pankowiak
