Franczyzobiorcy decydujący się na otwarcie działalności pod szyldem znanej i rozpoznawalnej marki mogą liczyć na większe bezpieczeństwo oraz zmniejszone ryzyko niepowodzenia, ponieważ korzystają z gotowej i sprawdzonej koncepcji prowadzenia biznesu, co potęguje szanse na sukces. Ponadto franczyzodawca realizuje strategie marketingowe wpływające na rozpoznawalność marki systemu franczyzowego. Franczyzobiorcy otrzymują wsparcie merytoryczne poprzez specjalistyczne szkolenia i zasoby edukacyjne dawcy, a także bieżącą pomoc i doradztwo w zakresie zasad prowadzenia sklepu, działań promocyjnych czy operacyjnych.
Franczyza znacząco zmniejsza ryzyko biznesowe dla początkujących przedsiębiorców, oferując im szereg korzyści, ułatwiających start i prowadzenie działalności gospodarczej, ale pod warunkiem, że przyszły biorca wybierze odpowiednią, czyli sprawdzoną i renomowaną franczyzę. W jej ramach będzie korzystał z gotowego, przetestowanego modelu biznesowego, co redukuje niepewność związaną z prowadzeniem w pełni niezależnej firmy. Dzięki temu przedsiębiorcy mogą uniknąć typowych błędów, które występują przy tworzeniu własnej marki od podstaw. Franczyzodawcy zapewniają wsparcie operacyjne, szkolenia (dostosowane do potrzeb biorców i ich pracowników) oraz dostęp do sprawdzonych narzędzi i procedur operacyjnych. To pozwala właścicielom sklepów na przyspieszone wdrożenie się w bieżące obowiązki i lepsze zarządzanie codziennymi wyzwaniami. Działając pod znaną marką, zyskują możliwość szybszego zdobycia zaufania konsumentów i zaspokojenia ich oczekiwań zakupowych. Rozpoznawalność marki ułatwia przyciąganie klientów bez konieczności długotrwałego budowania reputacji lokalnej placówki, a w konsekwencji przedsiębiorcy (franczyzobiorcy) mogą skupić się na operacyjnej stronie biznesu.
Można wymienić kilka głównych plusów franczyzy z perspektywy franczyzobiorcy. Należą do nich:
- Rozpoznawalna marka. Franczyzobiorca korzysta z uznanej marki, która już zdobyła zaufanie klientów, co ułatwia szybkie rozpoczęcie działalności.
- Gotowa koncepcja prowadzenia działalności. Franczyzodawca dostarcza sprawdzony model biznesu, który zmniejsza ryzyko niepowodzenia. Franczyzobiorca otrzymuje między innymi dostęp do łańcucha zakupowego, standardów operacyjnych i procedur, szczegółowe instrukcje dotyczące rekrutacji i szkoleń personelu czy zarządzania zapasami.
- Wsparcie operacyjne i szkoleniowe. Franczyzodawca oferuje dopasowane do potrzeb szkolenia i stałe wsparcie w zakresie marketingu, zarządzania czy wykorzystania technologii.
- Centralne zakupy i dostawy. Franczyzodawca negocjuje korzystne warunki z dostawcami na rzecz całej sieci, co pozwala obniżyć koszty operacyjne – to tańsze zakupy produktów czy usług marketingowych uzyskane dzięki efektowi skali.
Do głównych wyzwań systemu franczyzowego z punktu widzenia franczyzobiorcy zalicza się brak pełnej autonomii franczyzobiorcy. Przedsiębiorcy muszą przestrzegać zasad i standardów ustalonych przez franczyzodawcę, co ogranicza ich niezależność i elastyczność w podejmowaniu decyzji. Ponoszą także stosowane w tym modelu opłaty franczyzowe, które mogą być kosztowne i wpływać na rentowność prowadzonego biznesu. Ponadto ważne, aby unikać inwestycji w niesprawdzone na rynku systemy powielające pomysły innych sieci i niezapewniające biorcy pełnego pakietu franczyzowego wraz z odpowiednim wsparciem podczas całego okresu współpracy dawca-biorca.
Najważniejsze pułapki działalności franczyzobiorcy to:
- Ograniczona elastyczność. Franczyzobiorcy są zobowiązani do przestrzegania regulaminów i standardów ustalonych przez franczyzodawcę. Oznacza to, że mają ograniczone możliwości wprowadzania innowacji czy dostosowywania oferty do lokalnych potrzeb klientów.
- Zależność od franczyzodawcy. Sukces franczyzy do pewnego stopnia jest uzależniony od działań franczyzodawcy. Problemy wizerunkowe, organizacyjne czy finansowe centrali mogą negatywnie wpłynąć na franczyzobiorców.
- Kwestia reputacji. Jeśli inne jednostki franczyzowe (sklepy) doświadczają problemów, może to zaszkodzić reputacji całej sieci franczyzowej i rzutować na zachowania klientów.
- Zapisy prawne i umowne. Umowy franczyzowe bywają skomplikowane i mogą zawierać klauzule, które ograniczają prawidłowe prowadzenie biznesu. Ważne jest, aby dokładnie zrozumieć wszystkie zapisy umowy franczyzowej oraz skonsultować się z prawnikiem przed podjęciem decyzji.
W jaki sposób minimalizować ryzyko niepowodzenia we franczyzie jako franczyzobiorca?
Franczyza to atrakcyjny model biznesowy, ale może nieść ze sobą pewne ryzyko prowadzenia działalności. Przedsiębiorca może wykonać konkretne kroki, aby je zredukować i zwiększyć swoje szanse na sukces. Minimalizowanie ryzyka wyboru niewłaściwego systemu franczyzowego wiąże się przede wszystkim z:
- Wnikliwym badaniem systemu franczyzowego i sytuacji franczyzodawcy poprzez sprawdzenie historii firmy i analizy jej pozycji na rynku przed podpisaniem umowy franczyzowej. Należy również zweryfikować informacje na temat franczyzodawcy. Warto także przeprowadzić rozmowę z obecnymi franczyzobiorcami, aby poznać ich opinie.
- Dokładną analizą finansową poprzez badanie wymagań inwestycyjnych, opłat i potencjalnych przychodów.
- Analizą umowy franczyzowej – kluczowe jest zrozumienie wszystkich zapisów umowy, zwłaszcza tych dotyczących opłat, warunków zakończenia współpracy i zobowiązań postronnie franczyzobiorcy oraz franczyzodawcy systemu.
- Oceną rynku lokalnego, głównie sprawdzenia, czy dany model biznesowy ma potencjał w lokalizacji, gdzie planuje działać franczyzobiorca. Istotne jest, aby dokonać analizy konkurencji i preferencji lokalnych klientów.
- Weryfikacją wsparcia franczyzodawcy. Należy sprawdzić, jakie wsparcie oferuje franczyzodawca.
- Oceną finansową. Biorca powinien przygotować i przeanalizować realistyczną ocenę kosztów i potencjalnych przychodów w oparciu o dane dostarczone przez franczyzodawcę oraz niezależne analizy, uwzględniając różne scenariusze.
- Pytaniami o elastyczność zapisów umowy. Trzeba zweryfikować, czy franczyzodawca pozwala na pewien stopień adaptacji warunków współpracy do lokalnych uwarunkowań, np. dostosowanie oferty do specyfiki rynku.
W unikaniu niepowodzenia w biznesie franczyzowym dla potencjalnego biorcy najważniejszy jest staranny wybór franczyzy i franczyzodawcy. Przed podjęciem decyzji o przystąpieniu do konkretnej franczyzy należy dokładnie zbadać wyniki finansowe, reputację, a także opinie innych franczyzobiorców. Istotne znaczenie ma też zapewnienie kapitału zapasowego w formie środków na nieprzewidziane wydatki lub bieżące operacje w początkowym okresie działalności jednostki franczyzowej.
Ważny aspekt stanowi również wykorzystanie szkoleń oferowanych przez franczyzodawcę, co pozwala zdobyć wiedzę na temat zarządzania placówką według ustalonych standardów. Poza tym trzeba zrozumieć preferencje klientów i dopasować strategie do specyfikacji lokalnego rynku, aby zwiększyć konkurencyjność jednostki franczyzowej.
Franczyzobiorca poprzez używanie opracowanych przez franczyzodawcę materiałów i zasobów marketingowych dostosowanych do wizerunku marki może przyciągać klientów do swojej placówki. Jednak dodatkowo biorca powinien także organizować lokalne promocje i kampanie marketingowe, które pomagają w budowaniu bazy konsumentów i zwiększaniu rozpoznawalności.
Ponadto do zadań franczyzobiorcy zalicza się regularne analizowanie wyników finansowych i operacyjnych własnego biznesu. Wczesne wykrycie problemów umożliwia szybką reakcję i podjęcie ewentualnych działań naprawczych. Co istotne, biorca musi być przygotowany na zmiany i elastyczny w działaniu w odpowiedzi na zmieniające się warunki rynkowe czy nowe wytyczne franczyzodawcy.
Obecnie planowanie kryzysowe ma znaczenie w działalności franczyzowej. Każdy franczyzobiorca powinien opracować plan na wypadek kryzysów, takich jak: spadek sprzedaży, problemy z dostawami lub inne nieprzewidziane sytuacje. To pomoże w szybszym reagowaniu i zabezpieczeniu ciągłości działalności gospodarczej.
Podsumowanie
Minimalizowanie ryzyka niepowodzenia we franczyzie wymaga starannego planowania, dokładnej analizy i aktywnego uczenia się od innych, aby zwiększyć szanse na sukces. Reasumując, przystąpienie do tego modelu biznesowego to poważny krok, który musi zostać poprzedzony odpowiednimi działaniami. Kluczowe jest zrozumienie zarówno pozytywnych, jak i negatywnych aspektów tego rozwiązania, żeby podejmować świadome decyzje i zminimalizować ryzyko niepowodzenia we franczyzie. Stanowi ona dobre wyjście dla przedsiębiorców, którzy szukają sprawdzonego modelu biznesu i wsparcia w jego prowadzeniu. Należy podkreślić, że dokładne przygotowanie i analiza dostępnych opcji pozwalają ograniczyć negatywne skutki wyboru niewłaściwego systemu franczyzowego.
DR MARTA ZIÓŁKOWSKA, Instytut zarządzania Szkoła Główna Handlowa w Warszawie
