Główny Urząd Statystyczny (GUS) opublikował naszym zdaniem najdokładniejsze dane za 2023 r. dotyczące liczby sklepów z produktami szybkozbywalnymi w Polsce.
W sierpniu na łamach naszego magazynu publikowaliśmy dane, które estymowaliśmy na podstawie dostępnych wówczas badań. Braliśmy pod uwagę Raport Strategiczny CPS GfK za 2023, analizę Dun & Bradstreet, a także dane NielsenIQ. Natomiast na najdokładniejsze dane przyszło nam poczekać do końca października, kiedy Główny Urząd Statystyczny publikuje obszerny raport dotyczący roku poprzedniego – czyli 2023.
31 października Główny Urząd Statystyczny (GUS) przesłał dane z rozróżnieniem na poszczególne kategorie sklepów z artykułami FMCG. 10 miesięcy to czas, jaki ta
nstytucja potrzebuje, by zebrać z rynku oraz przeanalizować dane. Publikujemy je dla Państwa niezwłocznie po ich otrzymaniu.
Sprzedaż detaliczna w 2023 r.
Jak podaje GUS, w 2023 r. sprzedaż detaliczna w cenach bieżących zrealizowana przez przedsiębiorstwa handlowe i niehandlowe wyniosła 1 255,7 mld zł (1 bln 255 mld
700 mln). Była o 5,9 % wyższa niż przed rokiem. W punktach sprzedaży detalicznej wartość sprzedanych towarów wyniosła 1 179,9 mld zł (wzrost o 5,2 %), z tego wartość żywności i napojów bezalkoholowych – 280,5 mld zł (wzrost o 11,0 %), napojów alkoholowych i wyrobów tytoniowych – 86,2 mld zł (wzrost o 6,4 %), a towarów nieżywnościowych – 813,2 mld zł (wzrost o 3,2 %). W placówkach gastronomicznych sprzedaż detaliczna wyniosła 75,9 mld zł (wzrost o 18,6 %).
W 2023 r. w większości województw odnotowano wzrost sprzedaży w cenach bieżących. W województwie mazowieckim, którego udział w sprzedaży ogółem był dominujący i wyniósł 27,3 %, sprzedaż wzrosła o 5,7 %. Drugim województwem o znaczącym udziale w sprzedaży ogółem (21,9 %) było województwo wielkopolskie, a przedsiębiorstwa posiadające siedzibę na jego terenie raportowały wzrost sprzedaży o 10,2 %. Na kolejnych pozycjach uplasowały się województwa: małopolskie – udział 7,7 % (wzrost o 1,5 %) oraz śląskie – udział 6,7 % (spadek o 0,2 %).
W 2023 r. sprzedaż detaliczna w cenach stałych zrealizowana przez przedsiębiorstwa handlowe i niehandlowe była o 4,5 % niższa niż przed rokiem (wobec wzrostu o 2,6 % w 2022 r.). Spadek sprzedaży odnotowano w grupach: „towary nieżywnościowe” (o 5,5 %), „napoje alkoholowe i wyroby tytoniowe” (o 4,2 %) oraz w grupie o najwyższym udziale w sprzedaży – „żywność i napoje bezalkoholowe” (o 3,6 %). Zwiększyła się natomiast sprzedaż detaliczna towarów i wyrobów własnych w placówkach gastronomicznych (o 4,2 %).
Na koniec 2023 r. szacowana liczba sklepów w Polsce wyniosła blisko 327 tys. i była o 0,2 % (o 0,8 tys.) wyższa niż przed rokiem, zwiększyła się również powierzchnia sprzedażowa sklepów o 1,4 % i stanowiła wielkość 39 102,6 tys. m2. W porównaniu z poprzednim rokiem wzrost powierzchni sprzedażowej miał miejsce w sklepach o przedziałach powierzchniowych powyżej 100 m2, przy czym najwyższy przyrost wystąpił w sklepach o przedziale powierzchni 400–999 m2 o 581,8 tys. m2 (o 6,8 %) i jednocześnie w tym przedziale odnotowano największy wzrost ilości sklepów (o 6,4 %). Znaczący przyrost powierzchni sprzedażowej zaobserwowano też w sklepach z przedziału 1 000 m2 i więcej o 275,9 tys. m2 (o 2,5 %). Z kolei spadek powierzchni sklepowej o 410,9 tys. m2 (o 2,8 %) zanotowano w sklepach o powierzchni 99 m2 i mniej.
Jak kształtuje się liczba ludności przypadająca na jedną placówkę? W 2023 r. na jeden sklep przypadało średnio 115 osób, podczas gdy w 2022 r. było to odpowiednio 116 osób. Najwięcej ludności na jeden sklep przypadało w województwie opolskim – średnio 148 osób, a najmniej w województwie kujawsko-pomorskim – średnio 100 osób.
Wyszacowana w 2023 r. liczba 327 tys. sklepów była prowadzona przez niespełna 259 tys. przedsiębiorstw i w porównaniu z poprzednim rokiem podmiotów tych ubyło o około 1,7 tys. W odniesieniu do przedziałów podmiotów gospodarczych według liczby posiadanych sklepów najwyższy spadek odnotowano w liczbie przedsiębiorstw prowadzących do 2 sklepów – o 1,7 tys. (o 0,7 %), wobec spadku liczby tych przedsiębiorstw o 4,7 tys. w roku poprzednim. W pozostałych grupach przedsiębiorstw nie odnotowano znaczących zmian w liczbie podmiotów gospodarczych względem
roku ubiegłego. Udział przedsiębiorstw prowadzących do 2 sklepów w 2023 r. wyniósł 98,0 % i w porównaniu do poprzedniego roku nie uległ zmianie. W ogólnej liczbie 327 tys. sklepów podobnie jak w poprzednich latach największy udział stanowiły placówki o specjalizacji branżowej pozostałej (44,2 %), ogólnospożywczej (22,2 %) oraz sklepy z wyrobami odzieżowymi (10,4 %). Najmniej liczne były sklepy o specjalizacji rybnej, które stanowiły jedynie 0,2 % sklepów ogółem. W porównaniu z rokiem poprzednim odnotowano spadek liczby sklepów w większości specjalizacji. Najwięcej sklepów ubyło w branży: z pojazdami mechanicznymi o 1,7 tys. sklepów (7,0 %) oraz mięsnej o nieco ponad 1 tys. (12,6 %). Natomiast wyraźny wzrost ilości sklepów zaobserwowano w następujących branżach: pozostałe sklepy o 4,0 tys. sklepów (2,8 %), z wyrobami odzieżowymi o 1,6 tys. sklepów (4,9 %), oraz ogólnospożywczej o ok. 1 tys. sklepów (1,4 %). W grupie przedsiębiorstw, w których liczba pracujących wynosi powyżej 9 osób, ilość sklepów należących do podmiotów z kapitałem zagranicznym była niższa w 2023 r. o 2,6 % w porównaniu z rokiem poprzednim, z kolei powierzchnia sprzedażowa tych sklepów nieznacznie się zmniejszyła.
Na koniec 2023 r. szacowana liczba stacji paliw wyniosła 8 539 i była o 4,6 % wyższa niż w roku poprzednim. W układzie regionalnym największe zagęszczenie stacji paliw wystąpiło w województwie śląskim i wyniosło 64 obiekty na 1 000 km2 powierzchni (wobec 60 obiektów rok wcześniej). Najniższy wskaźnik zaobserwowano w województwie warmińsko-mazurskim, gdzie było to 13 obiektów na 1 000 km2, podczas gdy średnia dla Polski wyniosła 27 stacji paliw na 1 000 km2 powierzchni.
Metodologia badań GUS
GUS informuje, że dane te są pozyskiwane ze sprawozdawczości. Opracowanie wyników zgodnie z ustaloną metodologią dotyczy wszystkich podmiotów bez względu na ich wielkość i pozwala na zachowanie stabilności oraz porównywalności danych w kolejnych badanych okresach. Podmioty gospodarcze o liczbie pracujących powyżej 9 osób wykazujące w ramach prowadzonych działalności – handel detaliczny, otrzymują obowiązek wypełnienia rocznego sprawozdania. Badanie to obejmuje swoim zakresem wszystkie przedsiębiorstwa z liczbą pracujących powyżej 9 osób. Dane o sklepach są pozyskiwane zgodnie z ich faktyczną lokalizacją.
Spośród podmiotów gospodarczych z liczbą pracujących 9 osób i mniej jest wybierana próba do badania, która również zostaje objęta obowiązkiem sprawozdawczym. Na podstawie zebranych danych z badania reprezentacyjnego dokonywane są uogólnienia na całą populację najmniejszych podmiotów. Uogólnione wyniki z badania reprezentacyjnego oraz z badania pełnego zostają połączone w celu przedstawienia informacji o całej zbiorowości.
Łączenie się w sieciach franczyzowych
W analizie danych pod uwagę należy wziąć fakt, iż gros sklepów przyłącza się do franczyzy. Według danych CPS GfK aż 98 % badanych ceni przynależność do sieci. Co wpływa na taki poziom zadowolenia wśród franczyzobiorców? Operatorzy małych formatów handlowych deklarują, że są to czynniki takie jak atrakcyjna oferta produktów (32 %), wykorzystanie rozpoznawalności sieci (31 %) oraz redukcja kosztów wyposażenia sklepu (31 %). Franczyzobiorcy korzystają również z takich udogodnień jak dostęp do niższych cen, lepsze dopasowanie asortymentu oraz odświeżenie wyglądu lokalu. Przyczynia się to do wzrostu liczby sklepów franczyzowych. 21 % właścicieli sklepów uważa, że sytuacje kryzysowe na rynku łatwiej jest przetrwać, będąc zrzeszonym w sieci. Placówki mierzą się bowiem z rosnącymi kosztami prowadzenia działalności. Wśród nich można wymienić ceny prądu czy podniesioną kwotę płacy minimalnej.
Na jakich danych oprzeć analizy rynku?
Dane najczęściej pochodzą z cyklicznych opracowań bazujących na wielu źródłach: badania własne (wywiady z właścicielami/kierownikami sklepów, wywiady z przedstawicielami sklepów wielkoformatowych), dane z GUS-u, dane pochodzące z sieci, desk research (Internet i prasa branżowa), Centrali Ewidencji i Działalności Gospodarczej oraz KRS. Analizując dane, zauważamy spore rozbieżności w publikowanych liczbach, zatem porównywanie ich może utrudniać wyciąganie wniosków.
Jako redakcja nieustannie śledzimy wszelkie zmiany na rynku FMCG. Co roku wyczekujemy publikacji danych przez GUS, gdyż tę państwową instytucję uważamy za bardzo wiarygodną. Drobiazgowy sposób zbierania danych z rynku oraz ich wnikliwa analiza niewątpliwie wymagają czasu. Natomiast dla podniesienia jakości i użyteczności informacji, z której korzystają przedsiębiorcy, nasi czytelnicy, uważamy, że zasadną byłaby zmiana częstotliwości publikacji danych przez GUS. Pożądaną zmianą byłaby publikacja danych o sklepach w odstępach półrocznych. Czy taki harmonogram prac będzie realny? Zasięgniemy w tej sprawie informacji u przedstawicieli Głównego Urzędu Statystycznego
Autor: Marta Rybko
