We wrześniowym numerze naszego magazynu opublikowaliśmy artykuł Tomasza Orłowicza, Eksperta i Konsultanta ds. Biznesu Polsko- Fińskiego, pt. „Fiński model bezpieczeństwa żywnościowego. Sklepy tradycyjne mogą odegrać bardzo ważną rolę”. Temat ten po raz pierwszy został poruszony na łamach „Poradnika Handlowca”. Autor szczegółowo omówił w nim rozwiązania funkcjonujące w Finlandii, gdzie kwestie bezpieczeństwa żywnościowego oraz zapewnienia ciągłości działania handlu traktowane są jako element bezpieczeństwa państwa. Ten model wyróżnia się systemowym podejściem: jasno zdefiniowanymi rolami poszczególnych uczestników rynku, precyzyjnymi procedurami awaryjnymi oraz ścisłą współpracą administracji z sektorem prywatnym. Dzięki temu nawet w warunkach kryzysu – takiego jak przerwy w dostawach prądu, zakłócenia w łańcuchach logistycznych czy zagrożenia geopolityczne – obywatele mają zagwarantowany dostęp do podstawowych produktów spożywczych.
Publikacja ta spotkała się z bardzo dużym zainteresowaniem naszych czytelników, wśród których są zarówno producenci FMCG, jak i właściciele sieci handlowych, niezależnych sklepów czy hurtowni. Otrzymaliśmy liczne komentarze, w których wybrzmiewała niepewność: czy polski system prawny – zwłaszcza w obszarze fiskalnym – jest przygotowany na podobne wyzwania? Pytania te nabierają szczególnego znaczenia w obecnym kontekście geopolitycznym i infrastrukturalnym, gdy scenariusze takie jak wojna, blackout, długotrwałe przerwy w dostawach energii czy masowe awarie systemów teleinformatycznych przestały być jedynie teoretycznymi rozważaniami.
Z rozmów, które prowadziliśmy z przedstawicielami branży, wyłania się wspólne stanowisko: obowiązujące w Polsce przepisy nie przewidują jasno określonych procedur awaryjnych, pozwalających kontynuować sprzedaż w sytuacjach nadzwyczajnych. Sklepy, nawet dysponując pełnym asortymentem, mogłyby być zmuszone do wstrzymania działalności tylko dlatego, że prawo nie dopuszcza uproszczonej ewidencji sprzedaży. Nie ma bowiem możliwości prowadzenia zapisów ręcznych, wystawiania paragonów na papierze w oparciu o ogólne nazwy produktów czy sprzedaży bez konieczności szczegółowego różnicowania stawek VAT. W praktyce oznaczałoby to, że w krytycznych momentach – gdy dostęp do żywności ma fundamentalne znaczenie dla bezpieczeństwa obywateli – sklepy nie mogłyby legalnie sprzedawać towarów.
Takie ryzyko rodzi obawy nie tylko gospodarcze, ale także społeczne. Wyobraźmy sobie sytuację, w której karty płatnicze przestają działać, a jedyną akceptowaną formą płatności staje się gotówka. Wielu konsumentów mogłoby mieć poważny problem z zakupem podstawowych produktów spożywczych. Właśnie dlatego branża handlowa zwraca uwagę na potrzebę wypracowania jasnych, a także praktycznych rozwiązań systemowych, które w razie kryzysu pozwolą utrzymać ciągłość funkcjonowania handlu i zapewnić dostęp do żywności.
Dlatego – wychodząc naprzeciw oczekiwaniom rynku – redakcja „Poradnika Handlowca” zwróciła się do Ministerstwa Finansów z pytaniami dotyczącymi możliwości uregulowania tej kwestii. Chcieliśmy dowiedzieć się, czy w resorcie trwają prace nad stworzeniem ram prawnych umożliwiających handel w sytuacjach nadzwyczajnych, czy rozważane jest wprowadzenie uproszczonych form ewidencji sprzedaży na czas awarii, a także czy polski ustawodawca analizował rozwiązania stosowane w innych krajach – przede wszystkim w Finlandii, gdzie wypracowano model systemowego zabezpieczenia ciągłości dostaw.
Redakcja „Poradnika Handlowca” skierowała do Ministerstwa cztery pytania:
1. Czy w Ministerstwie Finansów trwają prace nad uregulowaniem kwestii fiskalnych w sytuacjach nadzwyczajnych, które dawałyby przedsiębiorcom jasne i bezpieczne podstawy prawne do działania?
2. Czy rozważane jest wprowadzenie uproszczonych form ewidencji na czas kryzysu (np. zapisów ręcznych, offline, z użyciem prostych nazw towarów), które mogłyby być zaakceptowane przez organy podatkowe bez ryzyka późniejszych konsekwencji dla przedsiębiorcy?
3. Czy analizowane były rozwiązania stosowane w innych krajach, np. w Finlandii, gdzie – jak wynika z doświadczeń – kwestie ciągłości dostaw i działania handlu są regulowane w sposób systemowy?
4. Na jakiej podstawie przedsiębiorcy mogą dziś przygotować procedury awaryjne dla siebie i pracowników, by w razie sytuacji kryzysowej nie ograniczać się jedynie do wywieszki „zamknięte do odwołania”?
Publikujemy odpowiedź Ministerstwa. Mamy nadzieję, że stanie się ona ważnym punktem odniesienia w debacie na temat bezpieczeństwa żywnościowego i prawnego w Polsce. Jej treść pozwala bowiem nie tylko ocenić obecny stan prac legislacyjnych, ale także dostrzec istniejące już w systemie prawnym mechanizmy, które w razie potrzeby mogą posłużyć przedsiębiorcom jako podstawa do budowania procedur awaryjnych.
źródło: Poradnik Handlowca
WIESŁAW GENERALCZYK,
KLAUDIA WALKOWIAK
