Przepisy prawa wprost nie nakładają na pracodawcę obowiązku skierowania każdego pracownika na dodatkowe badania psychologiczne (tzw. psychotesty) w przypadku korzystania przez niego z samochodu służbowego lub samochodu prywatnego do celów służbowych.
Ustawa o transporcie drogowym przewiduje takowy wymóg jedynie w przypadku kierowców zawodowych prowadzących pojazdy o masie przekraczającej 3,5 tony. Takiego obowiązku nie kreują również przepisy Kodeksu Pracy. Tam jedynie wskazuje się, że każdy pracownik podlega badaniom profilaktycznym. Pracodawca natomiast nie może dopuścić do pracy pracownika bez aktualnego orzeczenia lekarskiego stwierdzającego brak przeciwwskazań do pracy na określonym stanowisku w warunkach pracy opisanych w skierowaniu na badania lekarskie. Wstępne, okresowe i kontrolne badania lekarskie przeprowadza się na podstawie skierowania wydanego przez pracodawcę. Z powyższego wynika, iż to pracodawca zobowiązany jest do skierowania pracownika na stosowne badania profilaktyczne.
W przypadku, gdy pracownik w ramach swoich obowiązków będzie kierował samochodem służbowym lub prywatnym do celów służbowych, takie informacje pracodawca zobowiązany jest zawrzeć w skierowaniu na badania. Jeżeli natomiast pracownik zatrudniony u pracodawcy nie będzie prowadził samochodu w ramach swoich obowiązków, taka informacja w skierowaniu po prostu się nie znajdzie. Nie ma bowiem podstaw do ustalania przez lekarza medycyny pracy braku przeciwskazań do prowadzenia pojazdów przez określonego pracownika, skoro nie będzie to miało faktycznie miejsca.
W skierowaniu na badania lekarskie pracodawca powinien maksymalnie dokładnie opisać sposób korzystania przez niego z samochodu – czy pracownik wykorzystuje go codziennie, kilka razy w miesiącu, sporadycznie, na jakich dystansach, czy w ramach prowadzenia pojazdu przewozi z sobą również innych współpracowników.
Na podstawie informacji przekazanych przez pracodawcę w dokumencie skierowania, lekarz medycyny pracy zleca przeprowadzenie pracownikowi określonych badań. W tym kontekście należy zatem wziąć pod uwagę także regulacje prawne kierowane do tej grupy lekarzy.
Otóż lekarz przeprowadzający badania profilaktyczne korzysta z zaleceń dotyczących postępowania lekarskiego w stosunku do pracowników poddanych określonym narażeniem, upowszechnianych przez instytuty badawcze w dziedzinie medycyny pracy.
Zgodnie z takimi właśnie zaleceniami – przyjętymi (ujednoliconymi) wytycznymi Instytutu Medycyny Pracy im. prof. J. Nofera w Łodzi z dnia 19 listopada 2018 roku, informacja o kierowaniu pojazdem jest wskazówką dla lekarza medycyny pracy, że pracownik będzie wykonywał czynności „wymagające pełnej sprawności psychoruchowej”. Zatem traktowany będzie, zgodnie z wytycznymi, jak kierowca zawodowy, wykonujący transport drogowy. Lekarz medycyny pracy może zatem skierować pracownika na ogólne badania okulistyczne i neurologiczne oraz pomocnicze badania sprawności psychoruchowej, czyli właśnie psychotesty.
Można zatem uznać, że przeprowadzenie u pracownika dodatkowych badań psychologicznych to ostatecznie decyzja, którą musi samodzielnie podjąć pracodawca. Pamiętać tylko należy, iż pracodawca zawsze powinien mieć na względzie bezpieczeństwo i życie pracownika. Warto podkreślić, iż pracodawca ma obowiązek przechowywania w aktach osobowych pracownika nie tylko orzeczeń lekarskich z badań wstępnych, okresowych i kontrolnych, ale również skierowań na te badania. W razie kontroli ze strony Państwowej Inspekcji Pracy, inspektor ma prawo nakazać odsunięcie pracownika od obowiązków, które są związane z kierowaniem pojazdem, do czasu uzupełnienia badań profilaktycznych, jeżeli zostanie stwierdzone, że nie posiada on kompletu wymaganych badań.
autor: Tomasz Lisewski
