Szara strefa tytoniowa w Polsce wynosi 4,3 %, co oznacza wzrost o 0,65 punktu procentowego w ujęciu rocznym – wynika z raportu KPMG „Szara strefa tytoniowa w UE i w Polsce w 2024 r.”. Z danych raportu wynika również, że w Unii Europejskiej udział szarej strefy w rynku tytoniowym sięga 9,2 %, co stanowi wzrost o 0,9 punktu procentowego względem 2023 roku.
Z raportu wynika, że udział szarej strefy tytoniowej w Polsce wynosi obecnie 4,3 %, co oznacza, że co 25. papieros wypalany w kraju pochodzi z nielegalnych źródeł. Przekłada się to na 1,85 miliarda sztuk papierosów pochodzących spoza legalnego obrotu, tj. o 23,3 % więcej niż rok wcześniej (czyli o 350 mln sztuk więcej).
Eksperci zwracają uwagę na wyraźny trend wzrostowy. W IV kwartale 2024 roku udział nielegalnych papierosów w polskim rynku sięgnął 6,6 %, co oznacza, że co 15. papieros w tym okresie pochodził z przemytu lub nielegalnej produkcji.
W skali całej Unii Europejskiej szara strefa tytoniowa stanowi 9,2% rynku – co 11. papieros wypalany w UE nie pochodzi z legalnych źródeł. W 2024 roku oznaczało to aż 38,9 miliarda sztuk papierosów spoza oficjalnego obiegu – o 10,8 % więcej niż w roku poprzednim (czyli o 3,8 miliarda sztuk więcej).
Straty budżetowe spowodowane funkcjonowaniem szarej strefy tytoniowej oszacowano na 14,9 miliarda euro w całej Unii Europejskiej, co oznacza wzrost o 3,3 miliarda euro rok do roku (czyli o 28,4 %). W przypadku Polski straty sięgnęły 312 milionów euro – to o 114 milionów euro więcej niż rok wcześniej, co oznacza wzrost o 57,6 %.
Największy udział nielegalnych papierosów w rynku tytoniowym odnotowano we Francji (38 %, wzrost o 4,4 pkt proc. rdr), Irlandii (32 %, +3,7 pkt proc.) i Finlandii (20 %, +4,4 pkt proc.).
Największe roczne wzrosty udziału szarej strefy w krajach UE
Jeśli chodzi o największe roczne wzrosty udziału szarej strefy w krajach UE, na czele zestawienia znalazła się Holandia – tam skok wyniósł aż 10,2 pkt proc., osiągając obecnie poziom 18 %. Eksperci wiążą to z drastycznym wzrostem akcyzy – koszt akcyzy w cenie paczki sięga 7,66 euro, co jest najwyższą wartością w całej UE. Wysokie wzrosty odnotowano również na Węgrzech (+5,6 pkt proc., obecnie 13 %), Łotwie (+4,5 pkt proc., 18 %), a także we Francji i Finlandii (po +4,4 pkt proc.).
Polska na 4. miejscu
Z raportu wynika, że Polska zajmuje obecnie czwarte miejsce w Unii Europejskiej pod względem ilości nielegalnych wyrobów tytoniowych na rynku – ich wolumen szacuje się na 1,65 miliarda sztuk. Coraz więcej konsumentów w Polsce sięga po wyroby tytoniowe pochodzące z nielegalnych źródeł, podczas gdy sprzedaż legalna systematycznie się kurczy.
Legalny rynek wyrobów tytoniowych w Polsce znajduje się w wyraźnym kryzysie. W pierwszym kwartale 2025 roku, w porównaniu do analogicznego okresu rok wcześniej, odnotowano dwucyfrowe spadki we wszystkich segmentach: sprzedaż papierosów zmniejszyła się o 15,7 proc., tytoniu do samodzielnego skręcania – o 19,2 %, a podgrzewanych wyrobów tytoniowych – o 18,75 %.
I kw. 2025 r.
Z danych zawartych w raporcie KPMG wynika, że w pierwszym kwartale 2025 roku legalna sprzedaż wyrobów tytoniowych w Polsce odnotowała znaczące, dwucyfrowe spadki w porównaniu z tym samym okresem roku poprzedniego. Jednocześnie rośnie zainteresowanie zakupami w ramach szarej strefy.
Głównym czynnikiem tego trendu była zapowiedziana w drugiej połowie 2024 roku korekta tzw. mapy akcyzowej. Choć początkowo planowano podwyżki rzędu 10 % dla wszystkich kategorii wyrobów tytoniowych, od 1 marca 2025 roku stawki akcyzy wzrosły znacznie bardziej: o 25 % na papierosy, o 38 % na tytoń do skręcania oraz aż o 50 % na podgrzewany tytoń.
Nagły i istotny wzrost obciążeń fiskalnych spowodował wzmożony rozwój nielegalnego rynku. Nasilił się przemyt, a konsumenci coraz częściej sięgają po produkty dostępne poza oficjalnym obiegiem – tzw. „spod lady”.
źródło: PAP Biznes
oprac.: K. Walkowiak
