Specjalnie dla Czytelników „PH” mec. Tomasz Lisewski: Polski ustawodawca ma zamiar wprowadzić w naszym kraju tzw. „system kaucyjny”. Celem tej regulacji ma być zmniejszenie, skali korzystania z butelek jednorazowego użytku, wyprodukowanych z tworzyw sztucznych do 3 l, jednorazowych i wielorazowych butelek szklanych (do pojemności 1,5 l), a zgodnie z ostatnimi informacjami również puszek aluminiowych do 1 l. Powodem implementacji zmian miałoby być także przeciwdziałanie nadmiernemu śmieceniu i ochrona środowiska. W tym celu planowana jest nowelizacja ustawy o gospodarce opakowaniami i odpadami opakowaniowymi (tzw. „ustawa opakowaniowa”).
W uproszczeniu, założenia systemu kaucyjnego są następujące – przy sprzedaży napojów w opakowaniach jednorazowego albo wielorazowego użytku, pobierana ma być dodatkowa opłata (kaucja), której zwrot następował będzie w momencie zwrotu tych opakowań. Zgodnie z deklaracjami rządu, przy zwrocie konsumenci nie będą mieli obowiązku posiadania paragonu, który potwierdzałby wcześniejszą zapłatę kaucji. Maksymalną wysokość kaucji określać ma ustawa, natomiast jej konkretne stawki na poszczególne opakowania znaleźć się mają w wydanych do ustawy rozporządzeniach. Dodatkowo mówi się o zróżnicowaniu charakteru uczestnictwa w systemie. Sklepy o powierzchni poniżej 100 m2 mają przystępować do niego na zasadzie dobrowolności, natomiast te o powierzchni powyżej 100 m2 – obligatoryjnie.
Wszystkie placówki handlowe będą musiały pobierać kaucję. Przedsiębiorcy wprowadzający na rynek produkty w opakowaniach objętych systemem kaucyjnym będą mieli obowiązek zapewnienia określonego poziomu selektywnego zbierania opakowań i odpadów opakowaniowych. Sankcją za ich nieosiągnięcie będzie konieczność zapłaty przez nich opłaty produktowej. Tyle, jeśli chodzi o projekt ustawy i deklaracje rządu. Ostatnio jednak słyszy się, że po przeprowadzeniu konsultacji publicznych projektu, planowane są korekty zarówno co do granicznej wielkości placówek handlowych, które będą miały obowiązek uczestnictwa w systemie kaucyjnym, jak i zakresu opakowań objętych tych systemem. Ostateczny kształt ustawy, a przede wszystkim nowe obowiązki nałożone na przedsiębiorców, nie są zatem na chwilę obecną znane. Ustawodawca przewiduje długie – minimum dwuletnie – vacatio legis wejścia w życie nowych przepisów. System ma być także wdrażany stopniowo.
To budzi obawy, sygnalizowane zwłaszcza przez samorządowców, o to, że rządzący nie mają obecnie konkretnego pomysłu na to jak finalnie system kaucyjny i jego funkcjonowanie ma wyglądać. Powszechne są głosy, że wprowadzenie systemu kaucyjnego przyczyni się bezpośrednio do wzrostu ceny napojów. Ma to być co prawda rekompensowane kwotami kaucji, które konsument będzie mógł odzyskać, ale biorąc pod uwagę fakultatywne uczestnictwo w systemie przez określone powierzchniowo placówki handlowe, zwrot opakowań może okazać się na niektórych obszarach kraju znacząco utrudniony.
Równocześnie rząd implementuje do polskiego porządku prawnego przepisy tzw. dyrektywy unijnej Single Use Plastic (SUP). Przedsiębiorcy podkreślają, że projekt ustawy wdrażającej SUP jest pełen niezrozumiałych i wzajemnie wykluczających się zapisów dotyczących zbiórki opakowań tego samego rodzaju. Ponadto część zasad, np. w zakresie zbiórki odpadów po napojach, koliduje z przepisami projektu dotyczącymi systemu kaucyjnego. Powoduje to realne ryzyko, że wprowadzony w Polsce system kaucyjny może nie być przejrzysty i funkcjonalny dla wszystkich uczestników rynku.
