Wdrożenie systemu kaucyjnego jest wyzwaniem dla całej branzy FMCG – producentów, sieci i sklepów niezależnych. Za codzienna obsługę jego działania będą odpowiadali operatorzy systemu. W branży mówi się już o przygotowaniach co najmniej pięciu takich podmiotów – w tym tych utworzonych przez producentów napojów czy sieci handlowe. O wyzwaniach stojących przed operatorami oraz ich współpracy z handlowcami rozmawiamy z Marcelem Rakowskim, wiceprezesem PolKa S.A. i Łukaszem Gutt, członkiem zarządu EKO-OPERATOR S.A.
Marcel Rakowski, Wiceprezes, PolKa:
PolKa – Polska Kaucja jako operator systemu kaucyjnego jest gotowa na jego uruchomienie i obsługę od dnia 1 stycznia 2025. Z końcem maja zakończył się etap konsultacji i opiniowania projektu ustawy. Rozporządzenie przeszło procedurę notyfikacji unijnej, a jego publikacja jest zaplanowana na przełom czerwca i lipca. Jeszcze przed uzyskaniem zezwolenia rozpoczęliśmy inwestycje i wdrażanie procesów, które umożliwią start w terminie.
Po uzyskaniu zezwolenia od Ministerstwa, aby działać jako operator systemu kaucyjnego, koncentrujemy się na otwarciu rejestracji dla wszystkich podmiotów zobowiązanych do udziału w systemie kaucyjnym na platformie IT. Oferujemy rozwiązania dla małych sklepów, w tym zwrotomaty lub skanery dla zbiórki manualnej. Zgodnie z przepisami nawet jednostki handlu o powierzchni mniejszej niż 200 m2 sprzedające napoje w opakowaniach objętych kaucją muszą przystąpić do systemu w ramach poboru kaucji. Mają wówczas obowiązek informowania konsumentów o dostępnych systemach zwrotu opakowań, warunkach oraz możliwościach zwrotu pobranej kaucji. Są ponadto zobowiązane do podpisania umowy z co najmniej jednym operatorem systemu kaucyjnego, który się do nich zgłosi, przekazywania operatorowi kaucji na mocy tej umowy oraz prowadzenia ewidencji liczby nabytych i sprzedanych napojów w opakowaniach objętych systemem. Takie punkty mogą dobrowolnie przystąpić do systemu również jako podmiot zbierający i wówczas zobowiązane będą do wypłaty kaucji.
Takie rozwiązanie z pewnością zwiększa atrakcyjność punktu sprzedaży w oczach konsumentów. PolKa jest gotowa obsługiwać takie mniejsze punkty zbiórki, umożliwiając łatwe rozliczenia kaucji, oferując system do ewidencji wraz z aplikacją mobilną, usługi doradcze, w tym wsparcie w wyborze i rekomendację dotyczącą modelu zbiórki, doradztwo w zakresie procesów operacyjnych, logistycznych czy transakcyjnych. Jako operator proponujemy również szkolenia dla pracowników punktów handlowych, na których będzie spoczywała odpowiedzialność za przyjęcie i pierwszą weryfikację opakowań będących w systemie. W centrach liczenia nastąpi ponowna weryfikacja poprawności zebranych opakowań i na tej podstawie rozliczenie z punktami zbiórki. Rozpoczęliśmy już działalność edukacyjną skierowaną do wprowadzających, sieci handlowych, sklepów i handlowców, prowadząc szkolenia dotyczące systemu kaucyjnego. Szkolenia obejmują zasady funkcjonowania systemu, obowiązki prawne, dodatkowe przepisy obowiązujące czy możliwości logistyczne.
Obserwujemy aktywność Ministerstwa Klimatu i Środowiska w zakresie działań edukacyjnych adresowanych do konsumentów i również przygotowujemy się do kampanii edukacyjnych, społecznych, które będą motywować konsumentów do zwrotu zużytych opakowań, kształtować postawy proekologiczne w zakresie segregacji odpadów i recyklingu, kierując się w stronę gospodarki o bardziej zamkniętym obiegu.
***
Łukasz Gutt, Członek Zarządu, EKO-OPERATOR:
Czy jesteśmy gotowi na wejście systemu kaucyjnego od przyszłego roku? My jako EKO-OPERATOR – tak. Od pół roku wspólnie z REMONDIS budujemy zaawansowany system logistyczny oraz system clearingowy do obsługi systemu kaucyjnego, wykorzystując doświadczenie zdobyte na rynku niemieckim. Niedawno uruchomiliśmy najbardziej zaawansowany projekt pilotażowy na polskim rynku. W Łodzi we współpracy z Auchan i Tetra Pak testujemy przyjmowanie kartonów po płynnej żywności przez automaty kaucyjne. Nie da się jednak ukryć, że start zupełnie nowego systemu na rynku Polskim może wiązać się z licznymi wyzwaniami. W mojej opinii jednymi z największych będzie proces wymiany opakowań oraz zmiana kodów EAN. Konieczne będą odpowiednie kampanie edukacyjne, aby nauczyć społeczeństwo nowych zasad dotyczących opakowań objętych kaucją. Brak finalnej wersji nowelizacji ustawy oraz ogólnych standardów dla funkcjonowania systemu to kwestie, które powinny być jak najszybciej uregulowane.
Spójność współpracy operatorów ze sklepami jest kluczowa. EKO-OPERATOR, jako, mamy nadzieję, jeden z przyszłych operatorów systemu kaucyjnego w Polsce, dąży do partnerskich relacji ze sklepami, oferując wsparcie, które ułatwi wdrożenie systemu i przyniesie korzyści handlowcom oraz konsumentom. Najważniejszym wyzwaniem jest zapewnienie płynnej logistyki i szybkiego rozliczenia kaucji. Najlepszym rozwiązaniem dla mniejszych placówek jest zbiórka manualna, gdzie personel przyjmuje niezgniecione opakowania i wrzuca je do plombowanych worków dostarczonych np. przez EKOOPERATORA.
Dzięki współpracy z partnerami strategicznymi – takimi jak REMONDIS, który posiada ponad 70 oddziałów i 32 instalacje do przetwarzania odpadów w całej Polsce – możemy zagwarantować sprawną logistykę na terenie całego kraju, zapewniając regularny odbiór tych worków, minimalizując potrzebę dodatkowej przestrzeni magazynowej. Udział w systemie kaucyjnym może też przyciągnąć do sklepów więcej klientów, co przyniesie dodatkowy zysk.
Poważnym wyzwaniem będą próby wyłudzania kaucji, dlatego kluczowym elementem skutecznego systemu kaucyjnego jest jasne określenie odpowiedzialności oraz transparentne rozliczenia między handlowcami a operatorem systemu. Rozliczenia będą oparte na danych generowanych przez automaty zwrotne oraz raporty z centrów zliczeniowych. Każde przyjęte opakowanie będzie rejestrowane w systemie, co zapewni przejrzystość i umożliwi łatwe śledzenie różnic ilościowych.
System IT, wyposażony w bazę danych opakowań objętych kaucją, pozwoli na automatyczne odrzucanie opakowań spoza systemu. Ważne jest ustalenie standardów dla zbiórki automatycznej i manualnej. Automaty powinny zostać wyposażone przynajmniej w sprawdzanie kształtu, kodu EAN i wagi. Regularne audyty i monitorowanie będą kluczowe w wykrywaniu i przeciwdziałaniu oszustwom. Handlowcy nie powinni obawiać się „manka”, jeśli system działa sprawnie i zgodnie z ustalonymi procedurami. Kluczowe jest również powołanie „organizacji parasolowej”, która będzie mogła ustalić standardy dla systemu kaucyjnego.
OPRAC. ZBYSZKO ZALEWSKI
