Dane za drugi kwartał 2023 r. potwierdzają pewną pozytywną tendencję w polskiej gospodarce. Rośnie optymizm konsumentów – najnowszy odczyt wskaźnika Consumer Confidence Index (CCI) za czerwiec 2023 r. przebił psychologiczną barierę i wyniósł 100,6 pkt. Widać zatem wzrostowy trend, który również potwierdza najnowszy odczyt Barometru Nastrojów Konsumenckich GfK. Wskaźnik za lipiec wyniósł co prawda -3,4 jednostki, natomiast wzrósł o 3,3 jednostki w stosunku do poprzedniego miesiąca i konsekwentnie zbliża się do dodatniego wyniku.
Potwierdza się również założenie, że znajdujemy się już za szczytami wskazań inflacyjnych w Polsce. Według GUS, ceny towarów i usług konsumpcyjnych w czerwcu 2023 r. w porównaniu z analogicznym miesiącem ub. roku wzrosły o 11,5%. Oznacza to, iż w stosunku do poprzedniego miesiąca ceny towarów i usług utrzymały się na tym samym poziomie. Pokazuje to, że presja inflacyjna wydaje się maleć, niemniej jednak nadal mamy do czynienia z wysokim poziomem cen.
Szczególnie jest to widoczne, jeśli spojrzymy na dynamikę sprzedaży koszyka FMCG. Według danych NielsenIQ (MAT czerwiec 2023 r.) wartość koszyka za skumulowane 12 mcy wyniosła 263,5 mld zł, co oznacza 15,2% wzrostu wartościowego r/r. Istotne jest to, iż całość tego wzrostu wynika z czynnika związanego z ceną. Jeśli chodzi o sprzedaż wolumenową, ogólnie dla całego koszyka FMCG obserwujemy stagnację, natomiast dla kategorii spożywczo-napojowych widać spadek wolumenowy o -1,3%.
Wśród największych kategorii spożywczych w koszyku FMCG, nadal widać stagnację lub spadek wolumenowy w kategoriach alkoholowych. Spadki wolumenowe szczególnie widoczne są w kategorii piwa – spadek o 4% w ujęciu wolumenowym (Sales Units Eq.) na ostatnich skumulowanych 12 miesiącach (MAT czerwiec 2023 r.) – oraz wódki – spadek o 6% w ujęciu wolumenowym. W danych wciąż widać spadki wolumenowe takich produktów jak cukier (-12%), mąka (-8%) czy oleje jadalne (-7%), co związane jest z odniesieniem do wysokiej bazy sprzed roku, gdy kupowaliśmy tego typu produkty pomagając uchodźcom z Ukrainy. W koszyku chemiczno-kosmetycznym przede wszystkim można zaobserwować spadek wolumenowy kategorii chemii domowej. Kategorie takie jak ścierki i mopy (-5%), środki do czyszczenia toalet (-8%), detergenty (-8%) czy produkty do zmywarek (-6%) mają niższą sprzedaż r/r prawdopodobnie z powodu faktu, że Polacy coraz mniej pracują zdalnie z domu i mniej zużywają tego typu produktów.
Kategorie, dla których obserwujemy znaczne wzrosty wolumenowe to m.in. mleka roślinne (+16%). Jak wcześniej wspominaliśmy, to kategoria, w której wartości prozdrowotne, cechy produktu są dla konsumentów ważniejsze niż cena. Ale jest to również kategoria, w której produkty marki własnej mają znaczny udział i które w dużej mierze stoją za wzrostem kategorii. Równie intensywnie rosnącą grupą produktów są witaminy (+11%) i substytuty cukru (+9%), co związane może być z intensyfikacją trendów prozdrowotnych i z rosnącymi obawami konsumentów o stan swojego zdrowia. Obserwujemy również wzrost sprzedaży kategorii przekąsek, szczególnie batonów muesli (+25%), a w koszyku chemiczno-kosmetycznym przede wszystkim kategorii kolorowych kosmetyków do twarzy (+12%) oraz do makijażu ust (+20%).
Jeśli chodzi o znaczenie kanałów sprzedaży, to dla obydwu koszyków obserwujemy wzrost istotności dyskontów: +2,6 pp w koszyku spożywczym, +1,2 pp w koszyku chemiczno-kosmetycznym, co w obydwu przypadkach oznacza nieznaczne przyspieszenie dynamiki w stosunku do odczytów za pierwszy kwartał 2023 r. Trend taki wynika z faktu, iż w czasach kryzysu, trudnych okresów finansowych dla konsumentów, następuje mocny zwrot ku tańszym produktom, w szczególności ku marce własnej. Jak już wspominaliśmy w poprzedniej edycji State of the Nation, według raportu NielsenIQ Shopper Trends 2023, 34% shopperów deklaruje, iż kupuje więcej produktów pod marką własną sieci handlowej niż w roku poprzednim. To przekłada się na wzrost wydatków w kanale dyskontów – 67% respondentów badania Shopper Trends deklaruje, że wydaje na zakupy najwięcej właśnie w dyskontach (wobec 60% w badaniu rok wcześniej).
Z ważnych trendów dotyczących lokalizacji sprzedaży, warto jeszcze wspomnieć o konsekwentnym spadku znaczenia sklepów o małej powierzchni sprzedaży. Szczególnie widać to dla kategorii spożywczo-napojowych, gdzie spadek znaczenia sklepów małego formatu dla wartościowej sprzedaży całego koszyka wyniósł -2,6% w okresie rocznym kończącym się na czerwcu 2023 r. Wynika to nie tylko ze wspomnianego wcześniej przenoszenia zakupów do sieci dyskontowych, ale również z malejącej liczby placówek małoformatowych, a przede wszystkim Małych Sklepów Spożywczych, Kiosków oraz Sklepów Alkoholowych – w ciągu roku (od stycznia 2022 do stycznia 2023) z rynku zniknęło prawie 2.300 Małych Sklepów Spożywczych (-5%).
źródło: NielsenIQ
Oprac.: Klaudia Walkowiak
