System kaucyjny zgodnie z ostatnią nowelizacją zacznie obowiązywać w Polsce 1 października 2025 roku. Tymczasem tylko 35 % Polaków zna planowane zasady jego funkcjonowania, a niemalże połowa z nas słyszała o jego wprowadzeniu, ale nie wie na czym będzie polegać – tak wynika z badań opinii przeprowadzonych przez instytut IQS na zlecenie kampanii „Głębia Wiedzy” zainicjowanej przez Krajową Izbę Gospodarczą „Przemysł Rozlewniczy”.
Systemem kaucyjnym będą objęte jednorazowe butelki z tworzyw sztucznych o pojemności do 3 litrów, szklane butelki wielokrotnego użytku o pojemności do 1,5 litra oraz metalowe puszki o objętości do 1 litra. Wysokość kaucji określona w rozporządzeniu to 50 groszy na butelki PET i puszki oraz 1 zł na butelki szklane. Konsumenci będą otrzymywali zwrot kaucji po zwróceniu opakowania objętego systemem, a do zwrotu nie będzie wymagany paragon. Ostatni rok upłynął pod znakiem ożywionej dyskusji o kształcie systemu kaucyjnego, by jak najpełniej wspierał gospodarowanie odpadami oraz jego wpływie na konsumentów. Tymczasem co piąty Polak deklaruje, że w ogóle nie słyszał o systemie kaucyjnym.
– Wyniki jednoznacznie pokazują, że kluczowe jest dalsze edukowanie konsumentów o zasadach funkcjonowania i korzyściach z wprowadzenia systemu kaucyjnego. Obejmie on każdego z nas i wymusi zmiany w naszych zakupowych zwyczajach oraz podejściu do segregacji odpadów. Innymi słowy – ważne jest dotarcie z jasną komunikacją do wszystkich, bo obecnie niemal jedna piąta z nas nie ma pojęcia o rzeczywistości, która wpłynie na wszystkich konsumentów już od 1 października br. – zaznacza Dariusz Lizak, prezes Krajowej Izby Gospodarczej Przemysł Rozlewniczy.
73 % respondentów deklaruje, że nie postrzega systemu kaucyjnego jako problem, bo i tak segregują odpady, a 66 % Polaków uważa, że ułatwi on recykling odpadów. Jedna trzecia badanych nie wierzy w skuteczność systemu kaucyjnego i traktuje go jako utrudnienie w gospodarowaniu odpadami w domu, a także czynnik zwiększający cenę napojów.
Wpływ systemu na zwyczaje zakupowe związane z wodą butelkowaną
Badanie opinii przeprowadzone na reprezentatywnej próbie Polaków pokazuje, że wprowadzenie systemu kaucyjnego nie wpłynie znacząco na częstotliwość zakupu wody butelkowanej. Wyniki te podkreślają silną i stabilną popularność tego produktu – aż 92 % Polaków pije wodę butelkowaną przynajmniej od czasu do czasu, w tym 76 % co najmniej raz w miesiącu, a ponad połowa (55 %) codziennie. Co istotne, tylko 4% respondentów deklaruje, że po wprowadzeniu systemu kaucyjnego zrezygnuje z kupowania wody w butelkach. Dodatkowo, decyzja dotyczące częstotliwości zakupu wody w butelkach po wprowadzeniu systemu kaucyjnego nie jest uzależniona ani od płci, ani wieku konsumentów.
– Deklaracje zakupowe respondentów pokazują, że wielu z nas docenia jakość i bezpieczeństwo zdrowotne wody butelkowanej, co potwierdza wyrażana chęć jej zakupu po wprowadzeniu systemu kaucyjnego – zauważa Dariusz Lizak. Tym bardziej, jeśli zderzymy te dane z odsetkiem respondentów, którzy uważają system kaucyjny jako utrudnienie w gospodarowaniu opakowaniami. Niezależnie od wszystkiego, czeka nas duża systemowa zmiana, do której jako konsumenci będziemy musieli się przyzwyczaić. Trudne mogą być tylko początki, bo jak pokazują przykłady krajów, w których system kaucyjny już funkcjonuje, konsumenci bardzo doceniają takie rozwiązanie – podsumowuje.
Systemy kaucyjne z powodzeniem funkcjonują w wielu europejskich krajach, przynosząc wymierne korzyści dla środowiska. W Niemczech, gdzie system ten działa od 2003 roku, wskaźnik zwrotu opakowań jednorazowego użytku wynosi aż 96 %. Oznacza to, że zdecydowana większość butelek i puszek wraca do obiegu, co znacząco redukuje ilość odpadów trafiających na składowiska.
Norwegia osiągnęła równie imponujące wyniki. Dzięki efektywnemu systemowi kaucyjnemu, aż 93 % konsumentów zwraca co najmniej 90 % zużytych, objętych systemem opakowań. Co ciekawe, kwotę zwróconej kaucji najczęściej wykorzystują oni na zakupy w tym samym sklepie, w którym ją otrzymali (87 %).
źródło: Krajowa Izba Gospodarcza „Przemysł Rozlewniczy”
oprac.: K. Walkowiak
