Kodeks pracy to najważniejszy akt prawny w prawie pracy, który określa prawa i obowiązki pracodawców i pracowników. Dowiadujemy się z niego m.in. jak wygląda zawarcie i rozwiązanie umowy o pracę, kiedy przysługują nam urlopy pracownicze oraz w jakich sytuacjach mamy prawo ubiegać się o odszkodowanie z tytułu naruszenia przez pracodawcę zasad równego traktowania w zatrudnieniu. Sprawdź, jakie jeszcze kwestie reguluje Kodeks pracy.
Czym jest Kodeks pracy?
Kodeks pracy to zespół norm regulujących prawa i obowiązki zarówno pracowników, jak i pracodawców. Jest on najważniejszym aktem prawnym w prawie pracy. Jak wynika z artykułu pierwszego i drugiego, wszystkie zasady dotyczy wyłącznie pracowników zatrudnionych na podstawie umowy o pracę. Oznacza to, że osoby wykonujące pracę w ramach umowy-zlecenia lub umowy o dzieło nie są objęte przepisami Kodeksu pracy, lecz Kodeksu cywilnego.
Co reguluje Kodeks pracy?
Dokument składa się z 15 działów, w których poruszono zagadnienia dotyczące różnych obszarów środowiska pracy. Oto skrót najważniejszych informacji, jakie można w nim znaleźć.
Dział I
W dziale pierwszym zostały zawarte m.in. definicja pracodawcy i pracownika, podstawowe zasady prawa pracy, przepisy, które wskazują, w jaki sposób i w jakim zakresie posługiwać się Kodeksem pracy, a także zasady równego traktowania w zatrudnieniu. Dowiadujemy się z niego także, kiedy można mówić o dyskryminacji i jakie są jej rodzaje, jakie prawa ma osoba, wobec której pracodawca naruszył zasadę równego traktowania w zatrudnieniu, a także, kto sprawuje nadzór i kontrolę nad przestrzeganiem prawa pracy.
Dział II
Dział drugi opisuje m.in. podstawowe zasady prawa pracy oraz przepisy dotyczące zawarcia, rozwiązania i wygaśnięcia umowy o pracę. Znajdziemy w nim informacje na temat tego, jakich danych osobowych może żądać pracodawca od osoby ubiegającej się o zatrudnienie oraz co zrobić w sytuacji, gdy nasza umowa o pracę zostanie wypowiedziana w sposób nieuzasadniony lub niezgodny z prawem.
Dział III
W dziale trzecim Kodeks Pracy porusza kwestię wynagrodzenia za pracę i innych świadczeń związanych z pracą. Dowiemy się z niego na przykład, jaki procent pensji przysługuje nam w przypadku choroby i pobytu w szpitalu, a także ile wynosi odprawa rentowa, emerytalna oraz pośmiertna.
Dział IV
Dział czwarty reguluje obowiązki pracodawcy i pracownika. Informacje, które w nim znajdziemy, dotyczą m.in. kwalifikacji zawodowych pracowników, urlopu szkoleniowego, regulaminu pracy, zasad przyznawania nagród i wyróżnień czy rodzajów kar, jakie można nałożyć na podwładnych w związku z nieprzestrzeganiem zasad obowiązujących w organizacji.
Dział V
Z działu piątego Kodeksu pracy dowiadujemy się, na jakich zasadach pracownik ponosi odpowiedzialność materialną za szkodę wyrządzoną pracodawcy.
Dział VI
Dział szósty porusza z kolei bardzo ważne zagadnienie czasu pracy. To właśnie stąd wiemy, jaka dzienna i tygodniowa liczba godzin pracy jest zgodna z prawem, ile wynosi dodatek za nadgodziny oraz jakie są przypadki, w których praca w święta i niedziele jest dozwolona.
Dział VII
Z działu siódmego Kodeksu pracy dowiadujemy się wszystkiego na temat urlopów pracowniczych. Informacje, jakie tam znajdziemy, dotyczą np. jaki przysługuje nam wymiar urlopu wypoczynkowego i od czego jest on zależny, jak również tego, kiedy pracodawca może odwołać pracownika z urlopu. To tutaj przeczytamy o możliwości wzięcia urlopu na żądanie oraz urlopu bezpłatnego.
Dział VIII
Wszystko, co reguluje Kodeks pracy w kwestii uprawnień pracowników związanych z rodzicielstwem, zostało opisane w dziale ósmym. To właśnie z tego działu wynika, że pracownicom w ciąży oraz w trakcie urlopu macierzyńskiego przysługuje ochrona przed zwolnieniem. To również tu sprawdzimy, jaka jest długość urlopu macierzyńskiego, rodzicielskiego, ojcowskiego i wychowawczego.
Dział IX
W dziale dziewiątym zostały szczegółowo omówione przepisy dotyczące zatrudniania, przygotowywania zawodowego i dokształcania osób młodocianych. Dowiemy się również z niego, po jakim okresie młodocianemu przysługuje prawo do urlopu wypoczynkowego i jaki jest jego wymiar.
Dział X
W dziale dziesiątym Kodeksu pracy uregulowano obowiązki pracodawcy oraz prawa i obowiązki pracownika w zakresie bezpieczeństwa i higieny pracy. Zajrzymy tu, gdy chcemy dowiedzieć się m.in. tego, jakie normy musi spełniać miejsce pracy, aby nie stwarzało zagrożenia dla przebywających w nim osób, kiedy pracodawca musi zapewnić pracownikowi środki ochrony indywidualnej, kto podlega wstępnym badaniom lekarskim oraz kiedy można mówić o wypadku przy pracy i chorobie zawodowej.
Dział XI
W dziale jedenastym Kodeksu pracy została poruszona kwestia układów zbiorowych, a w szczególności ich zakładania, organizacji, kompetencji oraz rozwiązywania.
Dział XII
Informacje na temat rozpatrywania sporów o roszczenia ze stosunku pracy zostały zawarte w dziale dwunastym Kodeksu pracy. Co warto wiedzieć na ten temat? Przede wszystkim to, że pracownik ma prawo dochodzić swoich roszczeń ze stosunku pracy na drodze sądowej lub zażądać wszczęcia postępowania przed komisją pojednawczą.
Dział XIII
Z działu trzynastego Kodeksu pracy dowiadujemy się, jaką odpowiedzialność ponosi pracodawca za wykroczenia przeciwko prawom pracownika i kiedy może zostać na niego nałożona kara grzywny.
Dział XIV
W dziale czternastym opisana została kwestia czasu i okoliczności przedawnienia roszczeń ze stosunku pracy.
Dział XV
Dział piętnasty Kodeksu pracy zawiera przepisy końcowe. Odnosi się on głównie do tych kwestii, które wymagają uregulowania przez właściwych ministrów w rozporządzeniach (przepisy delegujące), zawiera przepisy odsyłające do innych ustaw oraz materię, której z różnych względów nie przyporządkowano do pozostałych działów.
Podstawowa znajomość kwestii regulowanych przez Kodeks pracy jest kluczowa dla wszystkich pracowników. Dzięki niej mają oni możliwość skutecznego bronienia swoich praw w sytuacji, w której nieuczciwy pracodawca nie chciałby ich respektować.
*artykuł zewnętrzny*
