Kilka miesięcy temu na stronie Głównego Inspektora Jakości Handlowej Artykułów Rolno-Spożywczych pojawiła się informacja o zaakceptowaniu przez Komisję Europejską wniosku rejestrującego nową, unijną inicjatywę obywatelską dotyczącą regulacji odnoszących się do żywności [1].
Wniosek wniesiony przez obywateli Włoch ma doprowadzić do sytuacji, w której konsumenci będą posiadać najbardziej rzetelne informacje o kupowanej żywności. Według jego inicjatorów do najważniejszych celów należą m.in.: „poszanowanie oczekiwań europejskich konsumentów w zakresie wysokich standardów jakości i zrównoważonego rozwoju w odniesieniu do żywności, jasne i wyraźne wskazywanie pochodzenia wszystkich produktów wprowadzanych na wspólny rynek, dostęp europejskich konsumentów do przejrzystych informacji o żywności, którą kupują” [2].
Organizatorzy inicjatywy proponują zmianę m.in. rozporządzenia regulującego zasady przekazywania konsumentom informacji o żywności [3], a także – w odpowiednim zakresie – unijnego Kodeksu Celnego [4].
Zgodnie z obowiązującym Rozporządzeniem 1169/2011 wskazanie kraju lub miejsca pochodzenia na produktach jest obowiązkowe m.in. kiedy zaniechanie ich wskazania wprowadzałoby w błąd konsumenta co do rzeczywistego kraju lub miejsca pochodzenia środka spożywczego, szczególnie, gdyby informacje towarzyszące środkowi spożywczemu lub etykieta jako całość mogły sugerować, że dany środek spożywczy pochodzi z innego kraju lub miejsca [5]. Przepisy unijne wprowadzają dodatkowe wymogi dla produktów, które różnią się w zakresie miejsca pochodzenia środka spożywczego a jego podstawowego składnika [6].
Organizatorzy proponują wprowadzić zmiany w przepisach, ograniczyć wyjątki i odstępstwa od ogólnej zasady oznaczania produktów, a w konsekwencji nałożyć na podmioty z branży żywnościowej zobowiązania do umieszczania danych na temat pochodzenia wszystkich środków spożywczych. Miałoby to zapobiegać oszustwom i umożliwić konsumentom posiadanie pełnej wiedzy o nabywanych produktach [7].
Zmiana ta nie jest jedyną proponowaną. Modyfikacje miałyby zostać wprowadzone także w unijnym Kodeksie Celnym, np. oznaczenie bezpośrednio na produktach miejsca uprawy i hodowli. Co istotne, jeżeli różniłoby się ono od miejsca rzeczywistego przetworzenia produktu, to na etykiecie powinny się znaleźć oba oznaczenia.
Powyższą zmianę wnioskodawcy motywują tym, że obecnie w praktyce na etykiecie jako państwo pochodzenia wskazuje się zazwyczaj kraj lub terytorium, w którym siedzibę ma zakład przetwórczy. Są jednak wyjątki, kiedy konieczne jest oznaczenie także miejsca pochodzenia produktu, który został wykorzystany do produkcji. Zdaniem autorów pomysłu obowiązujące przepisy są niejasne i mogą przyczyniać się do fałszowania produktów.
Obecnie wnioskodawcy są na etapie zbierania deklaracji poparcia dla projektu w państwach członkowskich [8]. Na ten moment nie sposób jednak przewidzieć, jakie będą dalsze losy projektu i czy w ogóle dojdzie do jego dalszego procedowania na szczeblach organów unijnych.
MARTYNA JAKUBIAK, radca prawny, prawnik w kancelarii, Sołtysiński Kawecki & Szlęzak
JACEK MYSZKO, radca prawny, partner w kancelarii, Sołtysiński Kawecki & Szlęzak
1 „Stop podrabianej żywności: miejsce pochodzenia na etykiecie”, https://www.gov.pl/web/ijhars/stop-podrabianej-zywnosci-miejsce-pochodzenia-na-etykiecie.
2 Decyzja wykonawcza Komisji (UE) 2024/2127 z dnia 24 lipca 2024 r. w sprawie wniosku o rejestrację europejskiej inicjatywy obywatelskiej Stop podrabianej
żywności: miejsce pochodzenia na etykiecie: https://eurlex.europa.eu/legal-content/PL/TXT/? uri=CELEX: 32024D2127 („Decyzja”).
3 Rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) nr 1169/2011 z dnia 25 października 2011 r. w sprawie przekazywania konsumentom informacji na temat
żywności, zmiany rozporządzeń Parlamentu Europejskiego i Rady (WE) nr 1924/2006 i (WE) nr 1925/2006 oraz uchylenia dyrektywy Komisji 87/250/EWG,
dyrektywy Rady 90/496/EWG, dyrektywy Komisji 1999/10/WE, dyrektywy 2000/13/WE Parlamentu Europejskiego i Rady, dyrektyw Komisji 2002/67/WE
i 2008/5/WE oraz rozporządzenia Komisji (WE) nr 608/2004.
4 Rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) nr 952/2013 z dnia 9 października 2013 r. ustanawiające unijny kodeks celny.
5 Art. 26 ust. 2 Rozporządzenia 1169/2011..
6 Art. 26 ust. 3 Rozporządzenia 1169/2011..
7 Informacje Komisji Europejskiej, Informacje przekazane przez organizatorów: https://citizens-initiative.europa.eu/initiatives/details/2024/000009_pl
(„Informacja”).
8 Informacja.