21 postulatów Solidarności z 17 sierpnia 1980 r. było przełomem, który otworzył nowy rozdział w historii Polski i Europy Środkowo- Wschodniej. Czy te zapisy to już tylko wspomnienie heroicznych czynów? A może ich przesłanie wciąż powinno mieć znaczenie, szczególnie w dzisiejszej rzeczywistości?
Nie zapominajmy, zwłaszcza pokolenie Z i Millenialsi, że był czas, jeszcze nie tak dawno, gdy sklepowe półki świeciły pustkami – można było na nich znaleźć jedynie ocet i musztardę. Podróżowanie również nie było oczywistością – paszport nie przysługiwał z urzędu, lecz zależał od decyzji odpowiednich służb, które mogły go wydać… lub odmówić.
Postulaty Sierpnia ’80 wywarły realny wpływ na kształt ustroju, gospodarki, a pośrednio także na handel i zaopatrzenie. To ogromny wysiłek robotników, ich determinacja oraz wiara w zmiany doprowadziły do dialogu z władzą i podpisania 31 sierpnia 1980 roku 21 żądań. Choć kartki na mięso wprowadzono jeszcze przed strajkami, postulaty Sierpnia ’80 domagały się poprawy zaopatrzenia i ograniczenia eksportu towarów deficytowych do krajów RWPG (Rada Wzajemnej Pomocy Gospodarczej), aby priorytetowo zaspokajać potrzeby rynku krajowego. Pojawiły się również postulaty zniesienia cen komercyjnych i handlu za dewizy w tzw. eksporcie wewnętrznym*, co miało ograniczać nielegalny obrót towarami.
Warto pamiętać, że wpływ tych zmian był także odczuwalny w sektorze gastronomicznym, który – podobnie jak handel detaliczny – zmagał się z niedoborem produktów, trudnościami w zaopatrzeniu i zależnością od systemu centralnego planowania. Wprowadzenie postulatów miało polepszyć warunki życia społeczeństwa, co przełożyło się też na rozwój usług gastronomicznych – zarówno w obszarze żywienia zbiorowego, jak i pierwszych inicjatyw prywatnych w ramach tzw. małej gastronomii.
Nie brakowało ponadto zapisów dotyczących świadczeń socjalnych, takich jak zasiłki, równe prawa emerytalne, dostęp do żłobków, przedszkoli, opieki zdrowotnej, skrócenia kolejek mieszkaniowych, urlopów macierzyńskich, dodatków za rozłąkę czy wprowadzenia wolnych sobót. Miało to poprawić jakość życia pracowników i zwiększyć ich udział w rozwoju gospodarczym, co bezpośrednio oddziaływało na rynek, konsumpcję i system dystrybucji towarów.
Czy jednak wszystkie cele zostały zrealizowane? Czy udało się odciąć od niechlubnej przeszłości? Do dziś pojawiają się głosy mówiące o tym, że część postulatów wciąż nie doczekała się pełnej realizacji – w wymiarze społecznym, a także politycznym. Kwestia rozliczenia osób z niejasną przeszłością z lat 80. ciągle powraca w przestrzeni publicznej. Tymczasem jednym z głównych założeń Sierpnia ’80 było symboliczne i realne odcięcie się od struktur szkodzących państwu i Obywatelom.
Choć postulaty nie dotyczyły wprost liberalizacji handlu, ich realizacja wyznaczyła kierunek zmian – od większej sprawiedliwości społecznej po bardziej przejrzysty
podział dóbr i usług. Nie sposób również pominąć faktu, że postulaty Sierpnia ’80 były silnym głosem w obronie podstawowych praw człowieka – uwolnienia niesłusznie skazywanych więźniów politycznych i gospodarczych (np. „prywaciarzy” czy „badylarzy”), prawa do wolności słowa, wolnych związków zawodowych, godnych warunków pracy i życia. To właśnie z tych wartości wyrastała potrzeba zmian – nie tylko ekonomicznych, ale przede wszystkim społecznych i Obywatelskich. Zbliżająca się rocznica wydarzeń sierpniowych co roku stanowi okazję do refleksji nad przeszłością, teraźniejszością i odpowiedzialnością za przyszłość. To moment, by przypomnieć o roli robotników i inteligencji, o ludziach, którzy – często ryzykując życiem albo więzieniem – walczyli o lepszy kraj dla siebie i kolejnych pokoleń.
Sprawiedliwość, solidarność, sumienność – niech te wartości przyświecają każdemu z nas, nie tylko w rocznicę tamtych wydarzeń, lecz także w codziennym życiu. Warto raz jeszcze spojrzeć na postulaty nie jak na historyczny dokument, ale wciąż aktualny drogowskaz społecznej odpowiedzialności. Życzmy sobie nawzajem, aby te czasy nigdy nie wróciły.
źródło zdj.: Wikimedia Commons – Domena Publiczna
Z czego dumni są Polacy?
Telewizja Polska, Europejskie Centrum Solidarności i Miasto Gdańsk zachęciły obywateli do udziału w ogólnopolskim plebiscycie, mającym na celu wyłonienie wydarzenia z ostatnich 45 lat, które jest dla Polaków powodem do największej dumy.
W TOP 10 wydarzeń wybranych w plebiscycie znalazły się (w kolejności liczby głosów):
1. Polska w NATO;
2. Polska w Unii Europejskiej;
3. Wielka Orkiestra Świątecznej Pomocy;
4. Powstanie Solidarności;
5. Polska w Schengen: otwarcie granic;
6. Wyprowadzenie wojsk radzieckich;
7. Sukcesy polskiej transplantologii;
8. Okrągły Stół;
9. Wybory 4 czerwca 1989;
10. Nobel dla Lecha Wałęsy
Marta Rybko
źródło: Poradnik Handlowca – sierpień 2025
* Pewex, Baltona
fot.: Bigstock/Cronislaw
