Należy podkreślić, iż franczyza ma niewątpliwie spory potencjał wzrostu w Polsce w kilku obszarach, przede wszystkim: w liczbie nowych franczyzobiorców, w liczbie jednostek franczyzowych przypadających na daną sieć franczyzową, a także w zakresie pomocy udzielanej przez instytucje otoczenia biznesu wspierających powiązania franczyzowe.
Polski rynek franczyzy charakteryzuje się dynamiką wzrostu, od momentu powstania pierwszych sieci franczyzowych. Jednak istnieje pewna granica nasycenia rynku powiązaniami franczyzowymi. Wynikać to może przede wszystkim z czynników obiektywnych, takich jak: brak odpowiednich biorców czy opłacalnych lokalizacji jak na przykład w Wielkiej Brytanii. Polski rynek osiągnie tę skalę niewątpliwie w ciągu następnych kilku lat i wtedy nastąpi swoista weryfikacja istniejących konceptów, ich pozycji konkurencyjnej i wartości dostarczanej zarówno biorcom, jak i klientom. Pozostaną na rynku jednostki rentowne należące do dobrze zorganizowanych systemów franczyzowych. Franczyzodawcy będą dopracowywali formaty współpracy z franczyzobiorcami, a na rynku pozostaną te koncepty, które zaspokajają potrzeby klientów, zapewniając jednocześnie opłacalność funkcjonowania franczyzobiorcom i franczyzodawcom.
Prognozuję, iż w najbliższych latach przyrost liczby sieci i jednostek będzie znacznie niższy, co wynika z faktu, iż franczyzodawcy skupią się na budowaniu efektywnych relacji z dotychczasowymi franczyzobiorcami (np. weryfikacji zakresu pakietu franczyzowego) oraz zweryfikują strategie rozwoju jednostek franczyzowych. Ponadto nastąpi nasycenie rynku sieciami franczyzowymi, a w kolejnym etapie i placówkami franczyzowymi.
Interesującym jest fakt, iż na naszym rynku będą pojawiały się innowacyjne rozwiązania franczyzowe oraz koncepty w coraz to nowych formach i branżach. Na przykład w branżach takich jak usługi medyczne, czy wypożyczanie sprzętu na imprezy. Pojawi się w znacznie większym stopniu franczyza mobilna, także w nowych branżach takich jak: usługi medyczne, pomoc społeczna, „zielone biznesy” oraz usługi renowacji domów. Franczyza ta ma potencjał w zakresie różnorodnych usług świadczonych bezpośrednio w domach czy biurach, także w zakresie usług opiekuńczych.
Zmiany nastąpią również wśród istniejących franczyzobiorców, którzy będą stawali się biorcami kolejnych systemów (multi biorcy), wykorzystując swoje doświadczenie rynkowe. Należy zaznaczyć, iż zwiększy się rola komunikacji wewnątrz systemu na linii biorcy-dawca, a franczyzodawcy będą starali się czerpać innowacyjne pomysły od biorców mających codzienny kontakt z klientami.
Na szczególną uwagę zasługuje fakt, iż dominującym trendem przyszłości powiązań franczyzowych będzie, wzorem krajów zachodnich to, iż coraz więcej franczyzobiorców będzie posiadało kilka jednostek tego samego systemu, jak i niekonkurujących ze sobą różnych systemów franczyzowych. Staną się oni multi franczyzobiorcami i multi systemowymi franczyzobiorcami. Wynika to z faktu, iż w krajach o zakorzenionej pozycji powiązań franczyzowych wzrastającym trendem jest wykorzystanie doświadczenia w prowadzeniu biznesu i znajomości lokalnego rynku przez biorców. Multisystemowi franczyzobiorcy stają się biorcami jednostek franczyzowych różnych, nie konkurencyjnych względem siebie, systemów. Multibiorcy prowadzą więc na przykład sklepy spożywcze, restauracje szybkiej obsługi, hotele, stacje benzynowe czy inne usługi dla klientów indywidualnych i biznesowych. W ten sposób można wykorzystać doświadczenie i znajomość lokalnego rynku franczyzobiorcy. Multibiorcy charakteryzują się także dużym doświadczeniem w prowadzeniu biznesu, w ten sposób moż
na osiągać efekt synergii, a także korzystać z dywersyfikacji ryzyka.
Kolejne zmiany pojawią się w tych obszarach, w których już zachodzą w powiązaniach franczyzowych w krajach o długiej historii franczyzowej, a mianowicie obserwuje się znaczne umocnienie relacji dawca-biorcy, wzrost troski o franczyzobiorców i ich wyniki finansowe, efektywną wymianę wiedzy w relacji dawcabiorcy i jednocześnie pomiędzy biorcami. W kolejnych latach, aby zapewnić budowanie wartości w systemach franczyzowych dawcy będą oferować bogate pakiety franczyzowe zachęcające potencjalnych biorców do współpracy. Zakres pakietów franczyzowych rozszerzony zostanie o większe wsparcie i pomoc zarówno podczas otwierania jednostki franczyzowej, jak i podczas codziennej działalności. Poza wsparciem bieżącym dawcy będą oferowali pomoc finansową i specjalistyczne doradztwo. Silne, zdrowe relacje franczyzodawca-franczyzobiorca będą miały decydujące znaczenie. Podczas pandemii franczyzobiorcy przekonali się, że zdrowe relacje z franczyzodawcą naprawdę mają znaczenie. Franczyzodawcy, którzy traktują franczyzobiorców jak prawdziwych partnerów biznesowych, utrzymują z nimi nie tylko zdrowsze, ale i bardziej dochodowe relacje, nawet w przypadku tak poważnego wstrząsu, jak COVID-19.
Edukacja także stanie się kluczowym elementem budowania wartości modeli franczyzowych. Będzie się przejawiała w szkoleniach wewnątrz systemów franczyzowych tych adresowanych do biorców, jak i do pracowników jednostek franczyzowych. Ponadto ważnym elementem będzie edukacja kandydatów na franczyzobiorców. W krajach o zakorzenionej pozycji systemów franczyzowych potencjalni biorcy są świadomi czym jest, a czym nie jest franczyza i czy są skłonni do wejścia do sieci w roli franczyzobiorcy. Pozwala to dawcom pozyskiwać zmotywowanych i świadomych biorców, którzy stają się ważnym elementem systemów franczyzowych. Wyedukowani i kompetentni biorcy stanowią znaczną wartość dla dawców systemu, ponieważ redukują ryzyko związane z realizacją umowy franczyzowej i z zapewniają możliwość budowania długotrwałych relacji franczyzowych.
Istotne zmiany nastąpią także w profilu franczyzobiorców. Coraz częściej partnerami systemów będą stawały się osoby z doświadczeniem zawodowym w dużych firmach (międzynarodowych korporacjach). W USA większość nowych franczyzobiorców stanowią byli pracownicy korporacji mający odpowiednie zasoby finansowe i kilkunastoletnią znajomość pracy w dużej organizacji. Takich ludzi cechuje przede wszystkim umiejętność funkcjonowania w kulturze organizacyjnej opartej na procesach i procedurach warunkujących powodzenie prowadzenia działalności. Franczyzodawcy zaczną także dostrzegać rolę i znaczenie studentów, jako nowych perspektywicznych biorców wiążących swoją karierę zawodową z prowadzeniem jednostki franczyzowej.
Należy zaznaczyć, iż zwiększy się także znacznie rola komunikowania się wewnątrz systemów na linii biorcy-dawca, a franczyzodawcy będą starali się czerpać innowacyjne pomysły od biorców mających codzienny kontakt z klientami i doświadczenie w prowadzeniu biznesu. To często biorcy są źródłem nowych pomysłów czy usprawnień w codziennym funkcjonowaniu jednostki. W branży spożywczej to biorcy i pracownicy sklepów często najlepiej wiedzą co, i w jaki sposób oferować klientom.
Jednym z trendów, o którym warto wspomnieć w branży spożywczej jest franczyza konwersyjna, polegająca na włączeniu do sieci franczyzowej niezależnie prowadzonego punktu handlowo-usługowego. W ten sposób sklep uzyskuje możliwość dostępu do wspólnej grupy zakupowej oferującej korzystne warunki, a także szyld rozpoznawalnej marki oraz wspólny marketing. W długoterminowej perspektywie systemy franczyzowe w branży spożywczej będą dążyły do budowania relacji w kierunku tzw. twardej franczyzy, a więc relacji opartej na budowaniu ścisłego powiązania pomiędzy dawcą, a franczyzobiorcami. Relacja ta polega na jednolitych dla całej sieci standardach i ścisłej współpracy pomiędzy dawcą a franczyzobiorcami.
Technologia i innowacje stają się coraz ważniejszymi czynnikami wyróżniającymi przedsiębiorstwa, zwłaszcza sieci z branży spożywczej na tle konkurencji. Trend ten jest napędzany poprzez wykorzystanie nowych technologii sklepowych, takich jak: bezobsługowe kasy, ale także przez proces automatyzacji łańcucha dostaw oraz mechanizacji procesów zaplecza handlowego, co ma na celu osiągnięcie wydajności i efektywności w prowadzeniu przedsiębiorstwa handlowego. Do technologii przyszłości w tym obszarze można niewątpliwie zaliczyć m.in.: rozpoznawanie twarzy, wirtualne przymierzalnie czy kasy bezdotykowe, a więc te elementy, które dodają wartość do doświadczeń klientów związanych z zakupami w sklepie. Ponadto w systemach franczyzowych zostanie położony nacisk na docieranie z ofertą do pewnych grup potencjalnych franczyzobiorców. Będą nimi przede wszystkim kobiety i osoby z doświadczeniem wojskowym, które stanowią znaczną grupę biorców w krajach z licznymi systemami franczyzowymi. Grupy te postrzegane są jako znakomici biorcy, przedsiębiorczy, a zarazem umiejący funkcjonować pod parasolem znanej marki.
Interesującym trendem będzie franczyza wiązana (ang. piggybacking) polegająca na tym, iż jednostka franczyzowa zlokalizowana jest w placówce handlowousługowej innej firmy franczyzowej. Do korzyści takiego rozwiązania należy przede wszystkim ograniczenie kosztów operacyjnych, a także zwiększanie oferty dla konsumentów o zróżnicowanych preferencjach i gustach. Zwłaszcza w tym aspekcie, iż znaczenia nabierają nowe grupy docelowe: dzieci i seniorzy, którzy potrzebują coraz bardziej spersonalizowanych produktów i usług.
Z uwagi na zmiany zachodzące w świecie niezbędna jest edukacja w wielu obszarach. Począwszy od franczyzodawców i ich pracowników w celu oferowania efektywnych modeli franczyzowych, poprzez biorców i ich pracowników w zakresie dostarczania klientom właściwej oferty, aż po potencjalnych biorców. Zwłaszcza w Polsce istotne znaczenie ma wzmacnianie świadomości franczyzowej wśród osób, które mogłyby stać się biorcami. Działania edukacyjne i propagujące wiedzę o franczyzie przyczynią się do rozwoju powiązań franczyzowych, a wzrost wiedzy o franczyzie zapewni dalszy jej rozwój w Polsce.
Autor: Dr Marta Ziółkowska, Szkoła Główna Handlowa
