Założeniem jest, że do roku 2030 będziemy oddawać do recyklingu 90% opakowań po napojach. To powrót do sytuacji z lat ‘70 i ‘80 XX wieku, kiedy to kaucja za butelki i możliwość ich zwrotu nikogo nie dziwiła, a do ponownego obrotu trafiało ponad 80% szklanych opakowań. Dziś problemem są wszechobecne opakowania PET. Odpowiadając na rządową ustawę o systemie kaucyjnym, która zacznie obowiązywać od stycznia 2025 roku, Polska Sieć Handlowa Lewiatan prowadzi testy całej gamy recyklomatów sprawdzonych w krajach sąsiednich i Skandynawii, w których systemy kaucyjne działają od lat.
Tematem tzw. systemu kaucyjnego żyje aktualnie każdy właściciel sklepu spożywczego w Polsce o powierzchni ponad 200 mkw. Od stycznia przyszłego roku sklepy te będą zobowiązane do przyjmowania zwrotu jednorazowych butelek z tworzyw sztucznych do 3 litrów oraz metalowych puszek o pojemności do 1 litra. Klient odda opakowania do recyklomatu, a w przypadku, gdy sklep nie zdecyduje się na jego wprowadzenie, do przyjęcia opakowania zobowiązany będzie personel.
Ustawa o systemie kaucyjnym podpisana we wrześniu 2023 roku ma bardzo krótkie vacatio legis. I choć wiele jej elementów jest jeszcze nieprecyzyjnych i wymaga kolejnych ustaleń, to w wybranych sklepach PSH Lewiatan rozpoczęły się testy urządzeń umożliwiających selektywną zbiórkę plastikowych i szklanych butelek oraz puszek.
– Część naszych klientów dobrze pamięta jak w latach ‘70 i początkach lat ‘80 XX wieku w szklanych butelkach sprzedawano zarówno produkty mleczne jak i napoje, a butelki odnosiło się do specjalnych punktów skupu. Teraz, w ramach nowej ustawy, w sklepie będzie można oddać butelki PET oraz aluminiowe puszki. Przewidujemy, że zwrot butelek szklanych wielokrotnego użytku (czyli dzisiejsze butelki z kaucją) będzie możliwy od 2026 roku w nowym systemie kaucyjnym – mówi Marcin Poniatowski, Dyrektor Marketingu i Członek Zarządu Polskiej Sieci Handlowej Lewiatan.
PSH Lewiatan testuje 2-3 frakcyjne recyklomaty
W 2021 roku rozpoczęliśmy testy w sklepach Lewiatan. Dziś, w ośmiu wybranych placówkach sieci w Wielkopolsce i na Mazowszu, testowane są kolejne, wybrane urządzenia przyjmujące opakowania plastikowe (PET) i puszki aluminiowe. Z uwagi na różnorodność sklepów zrzeszonych w sieci Lewiatan, sprawdzane są różne typy urządzeń: dedykowane mniejszym i większym placówkom, recyklomaty wewnętrzne jak i stojące na zewnętrz sklepu. W testach nacisk położono na pełen cykl procesu: od logistyki, przez magazynowanie, po odbiór opakowań zwrotnych ze sklepu. Dodatkowo w Lewiatanie zadbano o szkolenie i wsparcie dla personelu obsługującego te urządzenia. Po zakończeniu testów, sieć przygotuje rekomendacje dla franczyzobiorców Lewiatana.
– Testowe recyklomaty przyjmują wyłącznie opakowania spełniające określone warunki. Wrzucona do urządzenia butelka musi być nieuszkodzona, niezgnieciona, całkowicie opróżniona z napoju oraz posiadająca oryginalną etykietę producenta, której stan umożliwia wczytanie kodu EAN. To wymusza od nasz zmianę dotychczasowych nawyków. Większość z nas wyrzuca butelki do pojemnika na plastik zgniatając je, by zajmowały mniej miejsca. Gdy jednak korzystamy z butelkomatu to butelki nie wolno zgniatać, ponieważ to ją dyskwalifikuje do przyjęcia przez maszynę. To ważne, bo testowane urządzenia identyfikują kształt oraz wagę opakowania – wyjaśnia Tomasz Baranowski, Kierownik Działu Wsparcia Lewiatan Holding. S.A.
Obsługa urządzenia w sklepach PSH Lewiatan jest prosta. Wystarczy zeskanować kartę „Mój Lewiatan”, a następnie włożyć pustą butelkę PET z nakrętką z czytelnym kodem kreskowym do otworu. Jeśli mamy więcej butelek możemy włożyć je po kolei, jedna za drugą. Ostatni krok to wydruk paragonu i naliczenie eko – punktów. Zebrany surowiec zostanie przetworzony i ponownie wykorzystany do wytworzenia nowych produktów. Podczas testów do recyklomatów nie wolno wrzucać butelek po mleku, oleju, chemii gospodarczej, ani po jogurtach, nawet po uprzednim umyciu.
Wygoda zwrotu u podłoża sukcesu systemu kaucyjnego
Klienci uważają wprowadzenie takich urządzeń za słuszne i pomocne w ograniczeniu ilości plastiku – nie tylko w przestrzeniach publicznych, ale też na wysypiskach odpadów, na których zaczyna brakować miejsca. Jak wskazują badania, główną motywacją klientów do zwrotu butelek jest oczywiście odzyskanie kaucji wpłaconej za opakowania po napojach (76% respondentów). Jednak bardzo ważnym czynnikiem podkreślanym w badaniach (59%) są też względy środowiskowe, a następnie utrzymanie porządku w domu (44%) oraz zmniejszenie ilości śmieci w przestrzeniach publicznych (42%)[1].
O powodzeniu projektu zadecydują jednak dwa czynniki: wysokość kaucji, która jest ustalona przez rząd oraz wygoda zwrotu. PSH Lewiatan prowadząc kolejne testy różnych urządzeń – mniejszych, większych, zewnętrznych, czy wewnętrznych, ma na uwadze potrzeby przedsiębiorców, których sklepy różnią się wielkością i lokalizacją. Dzięki temu zróżnicowaniu, finalnie klienci będą mogli udać się do tego sklepu, który zapewni im najwygodniejszy i bezproblemowy proces zwrotu opakowań.
– Nie ukrywamy, że nowa ustawa to ogromne wyzwanie dla naszych przedsiębiorców. Chcemy jednak jak najlepiej pomóc w wypracowaniu warunków umowy z operatorem systemu kaucyjnego oraz wyborze odpowiedniego dla nich urządzenia. Dlatego prowadzimy kompleksowe testy różnych recyklomatów w wybranych sklepach w Wielkopolsce i Mazowszu. Testy to dla nas możliwość kompleksowego przygotowania sklepów do nowych regulacji prawnych. Zarówno pod kątem organizacyjnym, jak i w zakresie magazynowania surowca czy przekazywania zebranych opakowań do operatora systemu kaucyjnego – podkreśla Marcin Poniatowski.
Wrzuć butelkę lub puszkę, odbierz pieniądze
Zamiast wyrzucać plastikowe butelki i puszki na śmietnik, teraz, przy okazji zakupów będzie można oddać je do recyklomatu. W zamian za oddane opakowanie, urządzenie zwróci na kartę Mój Lewiatan równowartość 5 groszy zapłaconej przy zakupie produktu kaucji. Kwotę tę można wykorzystać jako bon rabatowy przy zakupach. Zebrane butelki są następnie zabierane do sortowni, gdzie podlegają procesowi selekcji wtórnej, czyli usuwaniu zanieczyszczeń oraz myciu. Kolejnym etapem jest stworzenie granulatu, z którego można uzyskać materiał do produkcji kolejnych nowych butelek, ale też np. tkanin z których szyje się plecaki.
[1] Dane pochodzą z raport firmy TOMRA Systems ASA: Wpływ nawyków recyklingowych na zachowania zakupowe. Zaangażowanie konsumentów w systemy kaucyjne w Europie.
źródło: Polska Sieć Handlowa Lewiatan
oprac.: red.
Przeczytaj także: System kaucyjny obejmie szklane butelki wielorazowe dopiero w 2026 r.
