Handel, gastronomia, produkcja – to tylko niektóre branże powiększające swój team o pracowników sezonowych. Czym charakteryzuje się praca sezonowa, jakie są cechy umów ze względu na pochodzenie pracownika, czy umowa o pracę na czas określony to dobre rozwiązanie?
Handel w miejscowościach turystycznych położonych nad morzem, w górach czy też nad jeziorami pęcznieje w trakcie sezonu letniego. Niektóre sklepy zwiększają
liczbę pracowników w tym czasie, a inne specjalnie na sezon otwierają swe podwoje. Większe sieci handlowe oferują atrakcyjne stawki godzinowe, premie za letni sezon, a także zakwaterowanie. Specjalne programy uruchamiane w tym okresie obiecują łączenie pracy z wypoczynkiem i korzystaniem z uroków turystycznych miejscowości.
Niektóre sieci convenience idą jeszcze dalej – uruchamiają sezonowe sklepy w miejscowościach turystycznych, które charakteryzują się dłuższymi godzinami otwarcia. Oferta tych placówek jest standardowa – na urlopie konsumenci tym bardziej cenią sobie szybkie zakupy asortymentu, takiego jak woda mineralna, kanapki, lody, a także środki chemiczne i higieniczne. Zatem praca sezonowa w turystycznych miejscach w Polsce zyskuje z roku na rok nowe oblicza.
Czym jest praca sezonowa?
Za wyrokiem Sądu Najwyższego z 3 kwietnia 1986 roku (sygn. akt III URN 20/86) przyjmuje się, że praca sezonowa to taka, którą wykonuje się przez określoną część roku i która wiąże się ze specyficznym czasem – sezonem, porą roku oraz warunkami atmosferycznymi. Jest to zajęcie polegające między innymi na zbiorze warzyw czy owoców. To również forma pracy tymczasowej zdefiniowanej w art. 2 ust. 1 pkt 3 ustawy z 9 lipca 2003 roku o zatrudnianiu pracowników tymczasowych (Dz.U. Nr 166, poz. 1608). Treść artykułu zawiera zasady zatrudniania pracowników tymczasowych przez pracodawcę funkcjonującego jako agencja pracy tymczasowej. To właśnie tam trafiają osoby, najczęściej młode, dla których jest to okazja do wejścia na rynek pracy.
Jakie rodzaje działalności wchodzą w zakres prac sezonowych? Według PKD jest to m.in. 25 podklas w sekcji A: rolnictwo, leśnictwo, łowiectwo i rybactwo oraz 4 podklasy w sekcji I: działalność związana z zakwaterowaniem i usługami gastronomicznymi.
Aż 67 % pracowników sezonowych to kobiety. Jeśli przyjrzymy się strukturze takiej formy zatrudnienia wg wieku, to ponad połowę (52 %) stanowią osoby mające 18-24 lat. Średnia stawka godzinowa brutto dla pracowników niewykwalifikowanych wzrosła do 31 zł, a dla wykwalifikowanych wynosi od 35 do 60 zł. Warto zauważyć również kwestię tempa rekrutacji, która kształtuje się następująco: od ogłoszenia do zatrudnienia mija od zaledwie 2 do średnio 38 godzin*. Dla co piątego pracownika sezon nie kończy się wraz z wakacjami – zostaje z firmą na stałe. Ze względu na braki kadrowe pracowników coraz częściej poszukuje się poza Europą. Firmy zatrudniają osoby z Indii, Kolumbii, Filipin i Nepalu.
Zasady zatrudniania pracownika sezonowego
W umowie o pracę sezonową, oprócz określenia stron umowy i czasu, na jaki została zawarta, powinien być wskazany sposób obliczania wynagrodzenia (ryczałt miesięczny, stawka godzinowa) oraz zakres obowiązków pracownika. Zatrudnienie pracownika do pracy sezonowej odbywa się najczęściej na podstawie umowy o pracę na czas określony. Charakterystyczną cechą tej formy umowy o pracę jest wskazanie wyznaczonego terminu, w którym stosunek pracy ulegnie rozwiązaniu. Co istotne, zgodnie z art. 251 § 1 kp okres zatrudnienia na podstawie umowy o pracę na czas określony, a także łączny okres zatrudnienia na podstawie umów o pracę na czas określony właśnie, które są zawierane między tymi samymi stronami stosunku pracy, nie może przekraczać 33 miesięcy. Z kolei § 2 tegoż przepisu mówi, że pracownik, odpowiednio od dnia następującego po upływie wyżej wymienionego okresu, lub od dnia zawarcia czwartej umowy o pracę na czas określony, jest zatrudniony na podstawie umowy o pracę na czas nieokreślony. Co ważne, reguła ta nie ma zastosowania do umów o pracę zawartych na czas określony w celu wykonywania pracy o charakterze dorywczym lub sezonowym. Zatem zawarcie czwartej terminowej umowy o pracę sezonową, nie skutkuje zatrudnieniem pracownika na czas nieokreślony. Istotna jest więc cecha sezonowości, która determinuje charakter i terminowość kolejnych zawieranych umów.
Osoby niepełnoletnie a praca sezonowa
Kim jest młodociany? To osoba, która ukończyła 15 lat i nie skończyła 18 lat. Zgodnie z art. 2001 § 1 i 2 kp taka osoba może być zatrudniona na podstawie umowy o pracę przy wykonywaniu lekkich prac, które nie mogą powodować zagrożenia dla życia, zdrowia i rozwoju psychofizycznego młodocianego. Ponadto wykonywane prace nie mogą utrudniać jej wypełniania obowiązku szkolnego. Warto wiedzieć, że przepisy prawa pracy umożliwiają zatrudnianie osoby niepełnoletniej do pracy sezonowej. Przed nami okres wakacyjny, który szczególnie sprzyja zawieraniu tego typu umów.
Cechy zatrudniania w sezonie na podstawie umowy cywilnoprawnej
Alternatywą dla umów o pracę jest umowa cywilnoprawna. Prace, których wykonywanie ma znamiona sezonowych, można regulować umową zleceniem lub o dzieło. Dla przedsiębiorcy to ostatnie rozwiązanie jest o tyle korzystne, że nie rodzi ono obowiązku opłacania składek na ubezpieczenie społeczne. Istotne jest także, że pracę sezonową regulowaną umową cywilnoprawną można zlecić już osobom trzynastoletnim.
Zatrudnienie pracownika tymczasowego przez agencję pracy
Przedsiębiorcy przygotowujący się do sezonu mogą posiłkować się usługami agencji pracy. Pracodawcą jest dla pracownika wtedy agencja, a klientem – przedsiębiorca. Klient rozlicza się za wykonaną pracę z agencją, a ta z kolei wypłaca wynagrodzenie i rozlicza się z zatrudnionymi pracownikami. Dla przedsiębiorcy zatrudnianie pracowników przez agencję nie rodzi oszczędności płynących z mniejszych stawek, gdyż pracownicy na tym samym lub podobnym stanowisku nie mogą zarabiać mniej, niż ci zatrudnieni na podstawie umowy o pracę bezpośrednio z pracodawcą. Warto jednak wziąć pod uwagę oszczędności na przeprowadzeniu rekrutacji oraz kwestię związaną ze zwolnieniami lekarskimi czy też nieobecnościami.
Cudzoziemcy a praca sezonowa
Jakie są z kolei cechy pracy sezonowej w kontekście zatrudniania cudzoziemców? Taka praca musi być wykonywana przez okres nie dłuższy niż 9 miesięcy w roku kalendarzowym. Musi być świadczona w ramach działalności uznanych za sezonowe, które zostały określone w załączniku do rozporządzenia Ministra Rodziny, Pracy i Polityki Społecznej z dnia 8 grudnia 2017 r. w sprawie podklas działalności według Polskiej Klasyfikacji Działalności (PKD), w których wydawane są zezwolenia na pracę sezonową cudzoziemca.
Ta możliwa jest jedynie na podstawie zezwolenia na pracę sezonową, czyli zezwolenia typu S (chyba że cudzoziemiec, którego zamierza się zatrudnić, jest zwolniony z obowiązku posiadania zezwolenia na pracę). Obywatele Ukrainy, jeśli przebywają w Polsce legalnie, mogą świadczyć pracę sezonową bez żadnych pozwoleń. W tym wypadku nie ma również konieczności składania oświadczenie o powierzeniu pracy cudzoziemcowi. Jedyna formalność, jaka jest wymagana, to powiadomienie urzędu pracy o fakcie podjęcia pracy przez cudzoziemca (niezależnie od tego, czy jest to umowa o pracę, czy umowa zlecenie) w ciągu 14 dni, przez stronę www.praca.gov.pl.
Zatrudnianie cudzoziemców – co warto wiedzieć?
Wysokość wynagrodzenia określona w umowie z cudzoziemcem, nie może być niższa od wynagrodzenia innych pracowników wykonujących pracę porównywalnego rodzaju lub na porównywalnym stanowisku. Ponadto zezwolenie na pracę sezonową pozwala na powierzanie cudzoziemcowi wszystkich rodzajów tego typu zajęć. Zezwolenie na pracę sezonową jest wydawane na okres nie dłuższy niż 9 miesięcy w roku kalendarzowym: w przypadku cudzoziemca, który wjechał na terytorium Polski na podstawie wizy wydanej w celu wykonywania pracy sezonowej lub w ramach ruchu bezwizowego w związku z wnioskiem o wydanie zezwolenia na pracę sezonową wpisanym do stosownej ewidencji. Okres ten jest liczony od dnia pierwszego wjazdu obcokrajowca do państwa strefy Schengen; natomiast w przypadku cudzoziemców, którzy wjechali w celu innym niż praca sezonowa, zezwolenie może być wydane na okres legalnego pobytu nie dłuższy niż 9 miesięcy. Okres ten jest liczony łącznie z okresami wskazanymi w poprzednio wydanych zezwoleniach na pracę sezonową dla tego cudzoziemca.
* Raport LeasingTeam Group
Marta Rybko
źródło: Poradnik Handlowca 06/2025
