Apel 32 organizacji sektora rolno-spożywczego ws. koncepcji Ministerstwa Klimatu i Środowiska dot. ROP

32 organizacje z sektora rolno-spożywczego wystosowali wspólny apel do Prezesa Rady Ministrów, a także przedstawicieli rządu. Alarmują w nim o negatywnych skutkach koncepcji Rozszerzonej Odpowiedzialności Producenta (ROP), opracowanej przez Ministerstwo Klimatu i Środowiska. Zwracają uwagę, że przedstawiona przez resort propozycja opiera się na oderwanej od realiów rynkowych, fiskalno-biurokratycznej regulacji, która prowadzi do monopolu państwowego. Zdaniem przedsiębiorców jest to sprzeczne ze strategią deregulacji i wzmacniania konkurencyjności polskiej gospodarki zapowiadaną przez rząd.

Zdaniem sygnatariuszy apelu wprowadzenie tego rozwiązania negatywnie wpłynie na rolnictwo i sektor przetwórstwa żywności, który odpowiada za ponad 60 % wszystkich opakowań trafiających na rynek. Podkreślają, że opakowania spożywcze odgrywają kluczową rolę zarówno w zapewnieniu bezpieczeństwa i jakości żywności, jak i w kształtowaniu jej cen, co ma istotne znaczenie dla polskich konsumentów.

Sygnatariusze zwracają uwagę, że ministerialna propozycja ROP wiąże się z nadmiernymi kosztami, które w głównej mierze obciążą producentów, nie zapewniając jednocześnie rzeczywistej poprawy efektywności systemu gospodarowania odpadami. Przedstawiciele branży podkreślają, że koncepcja Ministerstwa pomija specyfikę i znaczenie produktów spożywczych, ignorując wiele kluczowych postulatów zgłaszanych przez sektor. Szczególnie niepokoi ich brak przejrzystości w ustalaniu stawek opłat za produkty w opakowaniach oraz brak powiązania tych opłat z efektywnością i jakością selektywnej zbiórki. W efekcie może to doprowadzić do stagnacji, a nawet spadku poziomu selektywnej zbiórki i recyklingu opakowań po żywności.

Apel 32 organizacji został skierowany do P. Donalda Tuska – Prezesa Rady Ministrów, P. Macieja Bereka – Ministra – Członka Rady Ministrów, P. Pawła Grasia – Szefa Gabinetu Politycznego Prezesa Rady Ministrów, Kancelarii Prezesa Rady Ministrów oraz do wiadomości P. Czesława Siekierskiego – Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi, P. Krzysztofa Paszyka – Ministra Rozwoju i Technologii, P. Pauliny Hennig-Kloska – Ministra Klimatu i Środowiska, P. Anity Sowińskiej – Podsekretarza Stanu Ministerstwo Klimatu i Środowiska.

Treść apelu:

“Szanowny Panie Premierze, Szanowne Panie i Panowie Ministrowie,

W kontekście zamierzeń Ministerstwa Klimatu i Środowiska, przedstawionych w piśmie z dnia 15.02.2025 skierowanym do sejmowej Podkomisji stałej ds. monitorowania gospodarki odpadami, a dotyczących wdrożenia w Polsce zasad tzw. Rozszerzonej Odpowiedzialności Producenta (ROP), w imieniu niżej podpisanych 32 organizacji, reprezentujących szeroko pojęty sektor żywnościowy w tym rolników, producentów i przetwórców żywności pragniemy wyrazić swoje głębokie zaniepokojenie przedstawioną w tym piśmie koncepcją. Proponowany przez MKiŚ model ROP polega na centralizacji i upaństwowieniu systemu zarządzania odpadami opakowaniowymi poprzez pobieranie przez państwowy organ od producentów z góry określonej opłaty za wprowadzane opakowania. Naszym zdaniem taki model ROP jest niekorzystny dla naszego sektora i stoi w sprzeczności z ogłoszonym przez Pana Premiera nowym planem gospodarczym dla Polski, którego jednym z fundamentów jest deregulacja i tworzenie warunków do rozwoju i inwestycji dla polskiej gospodarki, której rolnictwo i przetwórstwo żywności jest bardzo ważną i znaczącą częścią.

Rozszerzona odpowiedzialność producenta to zestaw środków podejmowanych przez państwa członkowskie w celu zapewnienia, że producenci produktów w opakowaniach ponoszą odpowiedzialność finansową lub finansową i organizacyjną za etap cyklu życia opakowania po tym jak stanie się odpadem. Zgodnie z najnowszym unijnym rozporządzeniem Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) nr 2025/40 z dnia 19 grudnia 2024 r. w sprawie opakowań i odpadów opakowaniowych, zmiany rozporządzenia (UE) 2019/1020 i dyrektywy (UE) 2019/904 oraz uchylenia dyrektywy 94/62/WE (PPWR), ROP jest kluczowym narzędziem polityki wspierającym gospodarkę o obiegu zamkniętym (GOZ) poprzez zachęty finansowe i regulacyjne, skłaniając producentów do przejścia z modelu liniowego („weź – wyprodukuj – wyrzuć”) na model obiegu zamkniętego („projektuj – używaj – odzyskuj”). Projektując reformę systemu ROP kluczowe jest więc zadbanie o to, by proponowane mechanizmy wspierały GOZ, a nie koncentrowały się na transferach finansowych.

Tymczasem Ministerstwo Klimatu i Środowiska, wbrew licznym obietnicom wzięcia pod uwagę stanowisk wszystkich interesariuszy, gruntownie zmieniło swoje podejście co do założeń rozszerzonej odpowiedzialności producenta. O ile we wrześniu ub. r. zaproponowało rozwiązania zgodne ze sprawdzonymi wzorcami skutecznie realizowanymi w innych krajach UE, a jednocześnie uwzględniającymi polską specyfikę gospodarki komunalnej, to po kilku miesiącach zdecydowało się na radykalnie sprzeczny z zasadami GOZ i antyrynkowy wariant parapodatkowy, istniejący wyłącznie w Chorwacji i na Węgrzech. Zgodnie bowiem z najnowszymi planami Ministerstwa, producenci wyrobów w opakowaniach, w tym żywności, obłożeni zostaną specjalną daniną publiczną gromadzoną przez Narodowy Fundusz Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej i dystrybuowaną przez ten Fundusz do samorządów (w zasadzie bez dialogu pomiędzy uczestnikami rynku na temat efektywności wydatkowania funduszy zgodnie z celami GOZ).

Obecne propozycje Ministerstwa do złudzenia przypominają rozwiązania z Węgier, wprowadzone przez rząd Victora Orbana w 2011 r. Tymczasem ze sprawozdania Komisji Europejskiej dotyczącego wczesnego ostrzegania (COM(2023) 304, s. 3) wynika, że zarówno Chorwacja, jak i Węgry, w których funkcjonują państwowe systemy zagospodarowania odpadów opakowaniowych, znajdują się w wykazie państw członkowskich, w których istnieje ryzyko nieosiągnięcia celów w zakresie recyklingu odpadów komunalnych i opakowaniowych na 2025 r. Doświadczenia Węgier pokazują też, że kraje, w których funkcjonują takie systemy, mają wysoki poziom opodatkowania i odpowiadające mu niskie wskaźniki recyklingu opakowań. W 2022 r. wskaźnik ten na Węgrzech wyniósł 42,2 proc., czyli znacznie poniżej średniej unijnej wynoszącej 65,4 proc. (Eurostat). Istnieje więc poważna obawa, że Polska może podążyć śladami tych dwóch krajów i także, w efekcie nieefektywnego systemu fiskalno-redystrybucyjnego, wymaganych poziomów recyklingu nie osiągnąć.

Sektor produkcji i przetwórstwa żywności wprowadza na rynek ponad 60% wszystkich opakowań. Wynika to przede wszystkim ze skali produkcji żywności oraz z konieczności bezwzględnego zapewnienia polskim konsumentom żywności bezpiecznej, w czym opakowania odgrywają kluczową rolę. Opakowania żywności mają również znaczący wpływ na zachowanie cech jakościowych oraz trwałość produktu, czyli na niemarnowanie żywności. Wszystkie te czynniki łącznie decydują o bezpieczeństwie żywnościowym naszego kraju. Jako producenci i przetwórcy żywności doskonale rozumiemy ciążący na nas obowiązek pokrywania kosztów zagospodarowania odpadów pochodzących z opakowań wprowadzanych na rynek. Takie jest prawo Unii Europejskiej i w pełni te obowiązki jesteśmy gotowi realizować. Stoimy jednak na stanowisku, że nie może się to odbywać w formie nałożenia parapodatku na każdy produkt w opakowaniu wprowadzany do sprzedaży, bez uwzględnienia specyfiki sektora żywnościowego. Jesteśmy więc zdecydowanie przeciwni rozwiązaniom, które spowodują gwałtowny i nieuzasadniony wzrost kosztów produkcji żywności w Polsce, przy jednoczesnej niskiej efektywności środowiskowej.

Naszym zdaniem, obecna koncepcja gospodarki odpadami opakowaniowymi w Polsce:

1. Stanowi próbę nacjonalizacji i fiskalizacji strumienia finansowego mającego zapewnić zagospodarowanie odpadów opakowaniowych, pozbawiając producentów realnego wpływu na wypełnianie przez nich obowiązków środowiskowych,
2. Zwiększy znacząco koszty prowadzenia działalności gospodarczej i obciążenia fiskalne dla całej polskiej gospodarki, a szczególnie dla polskich rolników i przetwórców żywności,
3. Podwyższy ceny produktów żywnościowych w sklepach, zmuszając polskich konsumentów do zwiększenia i tak już wysokich wydatków na żywność – na podstawowe artykuły,
4. Zwiększy znów poziom inflacji, z takim trudem ograniczany przez obecny rząd, której główną ofiarą będą osoby o najniższych dochodach,
5. Pogorszy klimat inwestycyjny w Polsce i ograniczy skłonności do rozwoju zarówno dla przedsiębiorców rdzennie polskich, jak i z kapitałem zagranicznym,
6. Pogorszy znacząco warunki finansowe funkcjonowania wszystkich podmiotów w łańcuchu produkcji i przetwórstwa żywności, w tym również polskich rolników, w stopniu niewspółmiernie wysokim względem realnie ponoszonych kosztów działania systemu.

Ponadto, zamierzenia Ministerstwa Klimatu i Środowiska mogą budzić obawy o zgodność z prawem UE, co wymaga szczególnej weryfikacji na późniejszym etapie. Prawo UE wyraźnie ogranicza przeznaczenie środków finansowych pochodzących od producentów wyrobów w opakowaniach, jednocześnie nakazując zapewnienie ustalania kosztów w porozumieniu wszystkich zainteresowanych stron, przejrzystości i efektywności wydawania pieniędzy producentów oraz przestrzeganie zasad adekwatności wkładów finansowych producentów do rzeczywistych kosztów zagospodarowania odpadów opakowaniowych oraz pomniejszania tych kosztów o przychody osiągane ze sprzedaży surowców do recyklingu. Pragniemy więc wyrazić obawy, że zaproponowany przez Ministerstwo mechanizm parapodatkowy doprowadzi do niegospodarnego dysponowania pieniędzmi producentów egzekwowanymi przez aparat państwowy na podstawie niejasnych i nieprzejrzystych wyliczeń.

Rozporządzenie PPWR nakłada na producentów obowiązek uzyskania określonych poziomów recyklingu na dużą skalę oraz stosowania recyklatów w opakowaniach. O ile producenci mogą samodzielnie stosować zasady ekoprojektowania opakowań, o tyle budowa skutecznego systemu sortowania i recyklingu opakowań w praktyce i w odpowiedniej skali wymaga współpracy wielu interesariuszy. Podobnie ma się sprawa z recyklatami i zawracaniem recyklatów do opakowań. Wprowadzenie parapodatku doprowadzi do zaprzestania współpracy pomiędzy sortowniami czy recyklerami, a producentami, która do tej pory koordynowana była przez organizacje odzysku. To może zagrozić przyszłości produkcji żywności w Polsce, ponieważ w przypadku niezgodności z wymaganiami rozporządzenia PPWR w postaci braku odpowiedniej zawartości surowca wtórnego lub braku uzyskania recyklingu w odpowiedniej skali, firmy spożywcze nie będą mogły wprowadzać danego rodzaju opakowań na rynek.

Niżej podpisane organizacje reprezentujące sektor producentów i przetwórców żywności w Polsce apelują więc o zmianę podejścia do wdrażania tzw. rozszerzonej odpowiedzialności producenta z zaproponowanego przez Ministerstwo modelu podatkowo-redystrybucyjnego na ten proponowany pierwotnie przez samo Ministerstwo Klimatu i Środowiska oraz przez liczne organizacje branżowe. Organizacje te wielokrotnie apelowały bowiem o stworzenie takich rozwiązań, które zapewnią:

a) pełną przejrzystość i adekwatność kosztów,
b) skierowanie środków producentów wyłącznie na cele zapisane w prawie europejskim,
c) zagwarantowanie efektywności ekonomicznej zbiórki i sortowania odpadów opakowaniowych,
d) poprawy jakości samej zbiórki i zwiększenie osiąganych poziomów recyklingu.

Podsumowując: obecne zamiary Ministerstwa Klimatu i Środowiska są naszym zdaniem nie tylko szkodliwe gospodarczo i społecznie, poprzez wyraźny negatywny wpływ na gospodarkę żywnościową, ale też w oczywisty sposób kolidują z planem inwestycyjno-deregulacyjnym rządu, mającym nadać Polsce nową dynamikę rozwoju, której w obliczu szybko rosnącej konkurencji tak bardzo potrzebuje zarówno rolnictwo, jak i przetwórstwo żywności w Polsce.

Apelujemy o uwzględnienie powyższego stanowiska w pracach nad projektem ustawy oraz o jak najszybsze rozpoczęcie publicznej dyskusji nad optymalnym dla polskiej gospodarki modelem rozszerzonej odpowiedzialności producenta. Skodyfikowanie obecnej koncepcji Ministerstwa Klimatu i Środowiska w postaci projektu ustawy, co ma nastąpić w marcu br., może znacząco pogorszyć nastroje w całym sektorze rolnictwa i przetwórstwa żywności oraz nastroje społeczne ze względu na potencjalne podwyżki cen żywności. Biorąc pod uwagę newralgiczny dla naszego kraju okres, wnosimy o jak najszybszą interwencję Pana Premiera w tym zakresie.

Łączymy wyrazy szacunku,

Nazwa organizacji Reprezentant Funkcja

1. Polska Federacja Producentów Żywności Związek Pracodawców, Andrzej Gantner, Wiceprezes/Dyrektor Generalny
2. Federacja Gospodarki Żywnościowej RP, Andrzej Kuczyński, Dyrektor Biura
3. Krajowa Izba Gospodarcza Przemysł Spożywczy, Tadeusz Pokrywka, Prezes Zarządu
4. Związek Polskich Przetwórców Mleka, Marcin Hydzik, Prezes
5. Polska Izba Mleka, Agnieszka Maliszewska, Dyrektor Biura
6. Krajowy Związek Spółdzielni Mleczarskich Związek Rewizyjny, Pisarek Arkadiusz, Prezes Zarządu
7. Związek Producentów Cukru w Polsce, Michał Gawryszczak, Prezes Zarządu
8. Krajowa Rada Drobiarstwa – Izba Gospodarcza, Dariusz Goszczyński, Prezes Zarządu
9. Stowarzyszenie Rzeźników i Wędliniarzy RP, Tomasz Parzybut, Prezes Zarządu
10. Unia Producentów i Pracodawców Przemysłu Mięsnego UPEMI, Wiesław Różański, Prezes Zarządu
11. Związek Polskie Mięso, Jacek Strzelecki, Prezes Zarządu
12. Krajowa Unia Producentów Soków, Barbara Groele, Sekretarz Generalna
13. Krajowa Izba Gospodarcza Przemysł Rozlewniczy, Dariusz Lizak, Prezes Zarządu
14. Związek Pracodawców Przemysłu Opakowań i Produktów w Opakowaniach EKO-PAK, Krzysztof Baczyński, Prezes Zarządu
15. Ogólnopolskie Stowarzyszenie Przetwórców i Producentów
    Produktów Ekologicznych „Polska Ekologia” ,Paweł Krajmas, Prezes Zarządu
16. Izba Gospodarczo- Handlowa, Przetwórców Zbóż i Producentów Pasz, Monika Piątkowska, Prezes Zarządu
17. POLBISCO – Stowarzyszenie Producentów Wyrobów Czekoladowych i Cukierniczych, Marek Przeździak, Prezes Zarządu
18. Federacja Branżowych Związków Rolnych, Marian Sikora, Przewodniczący
19. Ogólnopolskie Porozumienia Związków Zawodowych Rolników i Organizacji Sławomir Izdebski Przewodniczący
20. Polskie Zrzeszenie Producentów Bydła Mięsnego, Jerzy Wierzbicki, Prezes
21. Krajowy związek Plantatorów Buraka Cukrowego, Krzysztof Nykiel, Prezes Zarządu
22. Polska Federacja Hodowców Bydła I Producentów Mleka, Andrzej Steckiewicz, Wiceprezes Zarządu
23. Stowarzyszenie Polski Ziemniak, Agnieszka Płotka, Dyrektor
24. Związek Pracodawców Przemysłu Piwowarskiego – Browary Polskie, Bartłomiej Morzycki, Dyrektor Generalny
25. Stowarzyszenie Regionalnych Browarów Polskich z siedzibą w Olsztynie, Andrzej Olkowski, Prezes Zarządu
26. Krajowy Związek Grup Producentów Owoców i Warzyw, Witold Boguta, Prezes Zarządu
27. Polskie Stowarzyszenie Producentów Oleju, Adam Stępień, Dyrektor Generalny
28. Polskie Stowarzyszenie Przetwórców Ryb Małgorzata Pawliszak, Prezes Zarządu
29. Ogólnopolski Związek Producentów Drobiu „POLDRÓB” ,Stefan Chrzanowski, Członek Zarządu
30. Stowarzyszenie Sady Grójeckie, Maciej Majewski, Prezes Zarządu
31. Krajowa Federacja Hodowców Drobiu i Producentów Jaj, Paweł Podstawka, Prezes Zarządu
32. Krajowa Izba Producentów Drobiu i Pasz, Piotr Lisiecki, Prezes Izby

W imieniu organizacji koordynującej

Andrzej Gantner
PFPŻ ZP”.

źródło: