Polacy wciąż podchodzą do zakładania własnych firm z dużą ostrożnością, jednak dane z końca 2024 roku wskazują na wyhamowanie negatywnego trendu i początek stopniowej poprawy. To główny wniosek płynący z trzech edycji „Indeksu Przedsiębiorczości” Intermarché i Bricomarché, przeprowadzonych w listopadzie 2023 roku, czerwcu 2024 r. oraz grudniu 2024 r. Badanie, zrealizowane we współpracy z agencją SW Research, objęło reprezentatywną grupę Polaków w wieku 25–55 lat. Celem było uchwycenie zmian w nastrojach i postawach wobec przedsiębiorczości w zmieniającym się otoczeniu gospodarczym.
Indeks Przedsiębiorczości: po spadku – lekkie odbicie
W listopadzie 2023 r. wartość Indeksu Przedsiębiorczości Intermarché i Bricomarché wynosiła 15 punktów. W czerwcu 2024 r. spadła do poziomu 10, co odzwierciedlało rosnącą niepewność gospodarczą oraz obawy finansowe. W grudniu 2024 r. indeks wzrósł do 12 punktów, co może sugerować odbudowujące się zaufanie do rynku i rosnącą skłonność Polaków do podejmowania działań przedsiębiorczych – choć nadal w sposób ostrożny.
Indeks mierzy gotowość Polaków do zakładania firm w perspektywie krótkoterminowej. Oblicza się go na podstawie stosunku liczby osób, które w ciągu najbliższych sześciu miesięcy planują rozpoczęcie działalności gospodarczej, posiadają plan biznesowy, określoną branżę i są gotowe zainwestować co najmniej 10 tys. zł, do liczby wszystkich respondentów deklarujących chęć założenia firmy. Wzrost wartości Indeksu o 2 punkty między czerwcem a grudniem 2024 r. może być pierwszym sygnałem ożywienia w obszarze mikroprzedsiębiorczości w Polsce.
Wysokie koszty i niepewność jako główne bariery
Duży spadek gotowości Polaków do zakładania firm w pierwszej połowie 2024 r. wynikał z nawarstwiających się barier: wysokiej inflacji, wzrostu kosztów operacyjnych (energii, wynagrodzeń, materiałów) oraz niestabilności regulacyjnej. Jak wskazuje badanie, około jedna trzecia respondentów, którzy nie rozważali założenia działalności lub odłożyli tę decyzję, jako główną przeszkodę wskazywała ryzyko finansowe. Zbliżony odsetek (29–31%) deklarował brak wystarczających środków jako kluczowy czynnik ograniczający
– W 2024 roku obserwowaliśmy stosunkowo niską gotowość wśród Polaków do podejmowania działalności gospodarczej, szczególnie w połowie 2024 roku – komentuje Tomasz Ocetek, członek Komitetu Wykonawczego Grupy Muszkieterów. – Jednak dane z grudnia pokazują pewne ożywienie – Indeks wzrósł o 2 punkty w porównaniu do czerwca, co może świadczyć o ostrożnym, ale realnym powrocie zainteresowania przedsiębiorczością. Sam indeks nie miał wpływu na sytuację w Grupie Muszkieterów, która pozyskała łącznie 27 nowych przedsiębiorców gotowych do poprowadzenia sklepów pod znakiem Intermarché i Bricomarché. Jest to najlepsze osiągnięcie od ponad 10 lat.
Handel wciąż najpopularniejszą branżą
Z wyników trzech edycji „Indeksu Przedsiębiorczości” Intermarché i Bricomarché wynika, że handel niezmiennie dominuje jako branża preferowana przez osoby planujące otworzenie własnego biznesu, osiągając poziom 34 % w grudniu 2024 roku. W ramach tego sektora widać jednak spadek zainteresowania niektórymi segmentami, takimi jak artykuły dziecięce (2 %) oraz kosmetyki i biżuteria (4 %). Z kolei sektor odzieżowy zyskuje na popularności, osiągając 12% wskazań w trzeciej edycji badania. Zmiany te mogą być efektem rosnącej dominacji zakupów online oraz dynamicznych przekształceń w branży e-commerce, które sprzyjają przedsiębiorcom oferującym produkty odzieżowe w nowoczesnych kanałach sprzedaży.
Spadek zainteresowania technologiami, które zmniejszyło się z ponad 9 % w listopadzie 2023 roku do poniżej 6 % na koniec 2024 roku, może wynikać z kilku czynników. Wzrost konkurencji, trudności w pozyskiwaniu wysoko wykwalifikowanego kapitału ludzkiego i technologicznego oraz wyzwania związane z innowacjami ograniczają potencjał tego segmentu. Podobny trend spadku zainteresowania dotyczy również branży ubezpieczeniowej. W listopadzie 2023 roku 5 % ankietowanych planujących otworzenie własnego biznesu wskazywało ten sektor, nieco ponad rok później tylko 1 %. Może to sugerować, że potencjalni przedsiębiorcy postrzegają ten rynek jako mocno nasycony i obawiają się trudności w pozyskiwaniu nowych klientów oraz rosnącej konkurencji.
Niezależność coraz bardziej pożądana
W grudniu 2024 r. aż 72 % potencjalnych przedsiębiorców preferowało model indywidualnego prowadzenia działalności – to o 5 pkt proc. więcej niż w listopadzie 2023 r. Wzrost ten pokazuje rosnące znaczenie niezależności i kontroli w prowadzeniu firmy. W obliczu zmiennych warunków rynkowych wielu przedsiębiorców wybiera model, który daje większą elastyczność operacyjną i uniezależnia od decyzji partnerów zewnętrznych.
Mimo spadku popularności takich modeli jak franczyza, start-upy czy współpraca partnerska, nadal odgrywają one istotną rolę w strukturze rynku. Franczyza, rozważana przez 9% respondentów, postrzegana jest jako stabilna alternatywa, szczególnie dla osób poszukujących wsparcia organizacyjnego i know-how.
Franczyza: gotowy model z potencjałem
Franczyza pozostaje atrakcyjną formą działalności, łączącą niezależność z bezpieczeństwem i wsparciem operacyjnym. Umożliwia korzystanie z gotowego modelu biznesowego, rozpoznawalnej marki i infrastruktury wsparcia (szkolenia, marketing, doradztwo prawne).
– Z najnowszej edycji „Indeksu Przedsiębiorczości” wynika, że 57 % osób zainteresowanych franczyzą postrzega ją jako model, który zwiększa szanse na sukces – mówi Bartłomiej Tarłowski, Menedżer ds. Rozwoju Franczyzy i Komunikacji Korporacyjnej. – To znaczący wzrost względem 2023 r. (48 %). Na wysokie pozycje wśród zalet tego modelu wysuwają się również dostęp do planu biznesowego (29 %) oraz kompleksowe szkolenia i wsparcie oferowane przez franczyzodawcę (36 %).
Metodologia
„Indeks Przedsiębiorczości” Intermarché i Bricomarché to cykliczne badanie, które analizuje gotowość Polaków do zakładania działalności gospodarczej. Badanie przeprowadzone zostało przez agencję SW Research Agencję Badań Rynku i Opinii. Pierwsza edycja odbyła się w listopadzie 2023 roku. Kolejne edycje, zrealizowane w 2024 roku, umożliwiły szczegółową analizę zmieniających się trendów oraz oczekiwań potencjalnych przedsiębiorców.
Badanie przeprowadzono metodą CAWI (Computer-Assisted Web Interview). W pierwszej edycji udział wzięło 1002 dorosłych Polaków, w drugiej edycji 1000 osób, a w trzeciej – 1013. Zebrane dane dotyczyły m.in. planów biznesowych, preferencji branżowych, gotowości do inwestycji oraz zmian w postawach Polaków wobec zakładania firm. Dzięki tym edycjom możliwe było monitorowanie dynamiki gotowości do otwierania działalności gospodarczej w Polsce oraz identyfikowanie głównych czynników wpływających na decyzje o rozpoczęciu biznesu.
źródło: Grupa Muszkieterów
oprac.: K. Walkowiak
